Czemu czterolatek przeklina?

Dzień dobry Pani Agnieszko.

W celu odpowiedzi na Pani pytanie należałoby przybliżyć zachowanie dziecka. W jakich okolicznościach dochodzi do przeklinania, jak długo trwa ten problem, czy dostrzega Pani jakieś inne podobne problemy w zachowaniu dziecka? Przyczyny takiego zachowania mogą być różne często są one częścią naturalnego rozwoju dziecka i nie należy obawiać się długofalowych negatywnych skutków.

Do najczęściej pojawiających się powodów takiego zachowania należy np. rozwój emocjonalny i chęć decydowania o własnych czynach. Dziecko na pewnym etapie rozwoju odczuwa naturalną potrzebę decydowania o sobie i swoim zachowaniu. Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się również regulować emocje i wyrażać je w odpowiedni sposób.  Mogą to robić między innymi za pomocą przeklinania. 

Czasami przeklinanie wynika również z chęci zwrócenia na siebie uwagi. Jeśli przeklinanie dziecka wywołuje silną reakcje dorosłych dziecko może wykorzystywać tę metodę do nawiązania kontaktu z opiekunem. 

Takie zachowanie może być również efektem rozwijających się zaburzeń, natomiast jest to stosunkowo rzadko pojawiający się powód, dlatego też w pierwszej kolejności przyczyn należy upatrywać w wyżej wspominanych przyczynach. 

Przede wszystkim ważne jest zrozumienie kontekstu w jakim pojawiają się przekleństwa u dziecka, tzn w jakich sytuacjach do tego dochodzi, czy jest to reakcja spontaniczna np na stres lub frustrację.

Naturalnie należy nie narażać dziecka na słuchanie przekleństw oraz poświęcić czas na spokojną wyjaśniającą rozmowę, często przeprowadzaną wiele razy. Jeśli zachowanie dziecka podyktowane jest chęcią wyrażenia i rozładowania emocji, należy nauczyć je nowych zastępczych form wyrażania ich oraz regulacji. 

Pozdrawiam serdecznie 

Daniel Kampa

Dzień dobry. Być może wiąże się to z tym, że dziecko w ten sposób zaspokaja potrzebę uwagi i “czułości”. Proszę się zastanowić czy kiedy dziecko przeklina nie jest to jedyny moment, kiedy poświęcają mu Państwo 100% swojej uwagi. Oczywiście mogą być też inne powody, ale ten wydaje się najczęstszy. 

Pozdrawiam serdecznie Krystian Pasieczny 

Witaj Agnieszko,
przedszkolaki uczą się zachowań głównie przez naśladowanie oraz modelowanie dorosłych i innych dzieci. Jeśli słyszą przekleństwa w domu, w przedszkolu czy w internecie (mając dostęp do różnych filmików na Tik-Toku czy YouTube), mogą zacząć je powtarzać, nie zawsze rozumiejąc ich pełnego kontekstu. Dzieci w tym wieku nie zawsze rozumieją, dlaczego pewne słowa są niewłaściwe i jakie mają konsekwencje społeczne.

Przekleństwa mogą być używane także przez dzieci jako sposób na przyciągnięcie uwagi rodziców lub opiekunów. Nawet negatywna reakcja dorosłych (np. krzyk, zabranie jakiejś przyjemności) może być dla dziecka rodzajem pozytywnego wzmocnienia (w końcu ktoś je zauważył, coś powiedział, coś zrobił). W tym wieku dzieci także testują różne słowa i ich efekty. Przekleństwa mogą być dla nich ciekawym narzędziem do zobaczenia, jak zareagują inni, jak daleko postawiona jest granica, czy to rzeczywiście „brzydkie” słowa. Czasem może się zdarzyć, że dziecko używa przekleństw, gdy jest zdenerwowane, sfrustrowane lub nie potrafi wyrazić swoich emocji w inny sposób. Choć dziecko może nie znać lub nie rozumieć znaczenia przekleństwa, wie że jest to słowo używane w określonych sytuacjach, np. kiedy rodzic się denerwuje (dziecko widzi, słyszy, obserwuje).

W sytuacji, kiedy dziecko wypowiada przekleństwo, staraj się reagować spokojnie i nie przejmować się zbytnio – przesadne reakcje mogą sprawić, że dziecko uzna to za sposób na zwrócenie na siebie uwagi („jak tak robię, to dużo do mnie mówią, mają dla mnie czas, a więc przeklinanie działa”). W prosty sposób wyjaśnij dziecku, że pewne słowa są niewłaściwe i mogą sprawiać przykrość innym, np.:
„Czasami są słowa, które mogą sprawić, że inni ludzie będą się czuć źle lub smutni. Brzydkie słowa to takie, które są niegrzeczne i mogą ranić uczucia innych osób. Chcemy, żeby każdy czuł się dobrze i szczęśliwy, więc używamy ładnych słów, które są miłe i uprzejme. Zamiast używać przekleństw, gdy jesteś zły, możesz używać innych słów, które są miłe i pomagają nam rozmawiać o tym, co czujesz. Na przykład, możesz powiedzieć 'Jestem zdenerwowany' lub 'Chciałbym, żeby to było inaczej'. Pomogę ci znaleźć słowa, które będą lepsze.” 

Przede wszystkim modeluj właściwe zachowanie, staraj się unikać używania przekleństw w obecności dziecka i pokaż mu, jak można wyrażać swoje emocje w sposób bardziej konstruktywny (np. rysowanie, wykrzyczenie, rzucanie poduszką). Upewnij się, że dziecko nie ma kontaktu z przekleństwami w mediach, że nie ogląda treści nieadekwatnych do swojego wieku. Mówienie, że tylko dorośli mogą przeklinać przyniesie odwrotny skutek – mówiąc, że coś jest dla dorosłych, robimy tylko reklamę tego zachowania (jak coś jest niedostępne, zakazane, musi być w oczach dziecka bardzo atrakcyjne). Ważna jest także konsekwencja rodzicielska – jeśli raz śmiejemy się z przekleństwa dziecka (sepleniący pod nosem 4-latek może być przecież zabawny), a na drugi raz karzemy dziecko, nie będzie miało ono jasności czy jego zachowanie jest złe, skoro wcześniej było nagradzane (np. śmiechem rodziców).

Bajki opowiadane dziecku, np. na dobranoc, są świetnym sposobem modelowania pożądanego zachowania. Do zwykłej bajki wystarczy wpleść sytuację, w której dziecko, które przeklinało, ominęła nagroda lub też bohater opowiadania przeklinając, sprawił przykrość mamie i było mu z tego powodu bardzo przykro. 

Także nagradzanie dziecka za tydzień bez przeklinania może być skutecznym sposobem na pozytywne wzmocnienie i zachęcenie do używania uprzejmego języka:
- stwórz prosty kalendarz, na którym będziecie zaznaczać każdy dzień bez używania przekleństw (można użyć kolorowych naklejek lub stempelków, aby wizualnie zobaczyć postępy)
- na koniec każdego dnia wspólnie oceniajcie, czy udało się przestrzegać zasady (jeśli tak, możesz dodać: „Dzisiaj było świetnie! Używałeś ładnych słów przez cały dzień.”, jeśli nie, powiedz: „Dziś pojawiło się brzydkie słowo, ale jutro jest nowy dzień i na pewno lepiej się postarasz”)
- codziennie chwal dziecko za starania i postępy; nawet jeśli nie uda się w pełni uniknąć przekleństw, doceniaj wysiłki i zauważaj pozytywne zmiany; przypominaj o celach i wspieraj je w trudnych momentach; możesz przypomnieć o nagrodzie i pozytywnych skutkach używania ładnych słów
- po tygodniu sprawdź razem z dzieckiem, jak poszło – jeśli dziecko przestrzegało zasad przez cały tydzień, czas na wręczenie nagrody
- możesz zorganizować małą „uroczystość”, aby wręczyć nagrodę i powiedzieć: „Gratulacje! Udało ci się przez cały tydzień używać ładnych słó i dlatego masz zasłużoną nagrodę!”

Oduczenie dziecka przeklinania to proces, który wymaga cierpliwości i konsekwencji. Nawet jeśli dziecko zacznie stosować nowe zasady, mogą wystąpić momenty, kiedy znów sięgnie po brzydkie słowa. Ważne jest, aby podejść do tego z wyrozumiałością. 

Pozdrawiam serdecznie,
psycholog Anna Gwoździewicz 

Dzień dobry Pani Agnieszko,

4 lata to taki wiek, kiedy dziecko wciąż eksploruje świat tzn. poznaje go, takim jaki jest, ale bez zbytniej refleksji nad tym. Widocznie Pani syn usłyszał przekleństwa w najbliższym środowisku np. w rodzinie lub przedszkolu i słowa te stały się dla niego w pewien sposób atrakcyjne.

To minie. Proszę mi uwierzyć. Najlepszym sposobem, aby przeklinanie zanikało u dziecka jest lekceważenie tego zachowania i nie zwracanie na to uwagi (nie upominamy dziecka). 

Proszę uzbroić się w cierpliwość, wszystko będzie dobrze :)

Pozdrawiam!