Czy OCD może się zmniejszyć po porodzie? Wpływ hormonów na nasilenie objawów w ciąży
Zmartwiona
Beata Matys Wasilewska
Dzień dobry
Ciąża jest szczególnym doświadczeniem dla kobiety nie tylko pod względem hormonalnym, ale także emocjonalnym. Pojawienie się dziecka jest nowym rozdziałem w życiu człowieka, który rzutuje na wiele sfer naszego życia, zmieniając je niekiedy radykalnie. Niekiedy ten czas działa bardzo wspomagająco dla kobiecej psychiki i pomaga jej przezwyciężyć wcześniejsze dolegliwości czy trudności. Jednakże nie dzieje się to samoistnie. Okoliczności mogą wpierać proces zmiany, którą świadomie podejmuje kobieta. Jej praca nad sobą może zaowocować w zminimalizowanie skutków choroby.
Zaburzenia nerwicowe w tym OCD są wspierane przez lęk, nad którym warto pracować psychoterapeutycznie. Ciąża nie wyklucza terapii, szczególnie gdy ma charakter wspierający pewność siebie, rozumienie własnych emocji i nauczenie się radzenia sobie z napięciami.
Warto by korzystała pani z profesjonalnej pomocy psychologicznej, która pozwoli pani bardziej cieszyć się aktualnym momentem życia, lepiej radzić sobie z natrętnymi myślami czy zachowaniami, przygotowując się na czas narodzin dziecka.
Pozdrawiam
Beata Matys Wasilewska
psycholog
Paweł Cisowski
Dzień dobry
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie.
W przeglądzie badań możemy spotkać się z wnioskami, iż po porodzie myśli obsesyjne mogą przybierać bardziej agresywny charakter niż w trakcie ciąży lub gdy kobieta cierpiąca na OCD nie jest ani w ciąży, ani po porodzie. Jednocześnie wyniki tej metaanalizy pokazały, że kompulsje związane z myciem/sprzątaniem były rzadsze w okresie poporodowym niż w trakcie ciąży lub gdy kobieta nie jest ani w ciąży, ani po porodzie. Różnice te były istotne, jednakże ogólna częstość różnych obsesji i kompulsji była podobna zarówno w ciąży, jak i w okresie poporodowym. Najczęstsze myśli obsesyjne w okresie poporodowym mogą dotyczyć przypadkowej krzywdy wyrządzonej niemowlęciu, a kompulsje są związane ze sprawdzaniem, samouspokajaniem i szukaniem uspokojenia u innych osób.
Biorąc pod uwagę powyższe, warto rozważyć podjęcie terapii poznawczo-behawioralnej, która jest skuteczną metodą w walce z OCD.
Pozdrawiam serdecznie
Paweł Cisowski
Psycholog | Psychoterapeuta poznawczo-behawioralny w trakcie szkolenia | Terapeuta EMDR
Justyna Karaś
Dzień dobry,
Tak jak Pani zauważyła, wraz z dużymi zmianami hormonalnymi, objawy zaburzeń OCD także często się nasilają. Podobnie jest w okresach, gdy natężenie stresu jest duże. Po porodzie, gdy poziom hormonów zaczyna wracać do normy, część osób rzeczywiście zauważa poprawę, nie jest to jednak regułą.
Zależy to od wielu czynników, takich jak reakcja Pani organizmu na zmiany hormonalne, poziom wcześniej wspomnianego stresu i wsparcie, jakie otrzyma Pani po porodzie, a także to, jak wyglądało wcześniejsze leczenie OCD i jakie są Pani strategie radzenia sobie, wypracowane do tej pory.
Okres połogu jest wymagającym okresem, który może wpłynąć na OCD zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Niektóre kobiety doświadczają nasilenia objawów lękowych w okresie okołoporodowym, związanych np. z obsesyjnymi myślami dotyczącymi bezpieczeństwa dziecka. Ważne jest, aby zachować uważność wobec tego, co dzieje się w Pani ciele i umyśle.
Jeśli objawy stają się trudne do zniesienia, ważnym jest skonsultowanie się ze specjalistą. To wsparcie, które może zapewnić sobie Pani już teraz, poprzez uczestnictwo w terapii dostosowanej do Pani obecnych potrzeb oraz wsparciu psychiatrycznym, ze szczególną uważnością na Pani obecny stan.
W konkluzji, nie ma możliwości przewidzenia dokładnie, jak okres połogu i późniejszy czas będzie wyglądać właśnie u Pani.
Są działania, które wymieniłam wyżej i które może podjąć Pani już teraz, aby przygotować dla siebie sieć wsparcia, która wspomoże Panią już teraz i która będzie funkcjonować w późniejszym czasie, zgodnie z Pani potrzebami.
Pozdrawiam serdecznie, życząc dużo zdrowia i spokoju.
TwójPsycholog
Dzień dobry!
Ciąża jest szczególnym doświadczeniem, ale też zachwianiem równowagi psychofizycznej organizmu. Zarówno zmiany w stężeniu i uwalnianiu hormonów mogą mieć wpływ na doświadczenia psychiczne, jak i sam lęk, być może towarzyszący Pani w ciąży. Lęk jest jak turbina dla zaburzenia OCD, ponieważ zaburzeniu towarzyszą mniej zdrowe strategie radzenia sobie z niepokojem. Gdy ten osiąga wyższy poziom, próba samopomocy również rośnie w sile, a za tym myśli, emocje i zachowania.
OCD jest też zaburzeniem, które, niezależnie od nasilenia, warto leczyć i otrzymać w nim wsparcie, co może Pani zrobić razem z psychoterapeutą/tką. Nie do przewidzenia jest przyszłość, nawet zaczepiając się o fizjologiczny punkt widzenia, czyli o powrót do równowagi hormonalnej. Po porodzie również mogą zdarzyć się sytuacje, gdzie będzie Pani odczuwać lęk - to też zupełnie naturalne, narodziny dziecka są zupełnie nową codziennością - uruchomią się wtedy kompulsje (nieadaptacyjne zachowania, w odpowiedzi na doświadczanie niepokoju).
Dlatego zachęcam do zaopiekowania się sobą już teraz pod okiem psychoterapeuty/tki :)
Pozdrawiam ciepło
Anastazja Zawiślak
Dzień dobry,
To, że objawy OCD nasilają się w ciąży, jest dość powszechne, ponieważ wahania hormonalne, stres związany z oczekiwaniem na dziecko i zmiany w życiu codziennym mogą wpływać na nasilenie lęku i obsesyjno-kompulsyjnych myśli. Ciąża sama w sobie jest dużą zmianą w życiu, może powodować różne emocje.
Warto porozmawiać z lekarzem prowadzącym ciążę oraz psychiatrą o nasilających się objawach i ogólnym samopoczuciu. Istnieją bezpieczne opcje leczenia OCD w ciąży, zarówno farmakologiczne, jak i terapeutyczne. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), szczególnie z elementami ekspozycji i zapobiegania reakcji (ERP), jest bardzo skuteczna w leczeniu OCD, także w ciąży. Ponadto wsparcie bliskich i grupy wsparcia mogą pomóc zmniejszyć poczucie izolacji i lęku.
Zadbaj o siebie już teraz :) i sięgnij po wsparcie specjalistów.
Anastazja Zawiślak
Psycholog
Martyna Jarosz
Dzień dobry,
Objawy OCD mogą się nasilać w czasie ciąży z powodu hormonalnych zmian. Warto pamiętać, że OCD jest zaburzeniem, które można skutecznie leczyć. Wsparcie ze strony specjalisty, takiego jak psycholog, może przynieść znaczną poprawę jakości życia. Terapia poznawczo-behawioralna może pomóc w radzeniu sobie z objawami. Zachęcam do kontaktu z psychologiem, aby uzyskać wsparcie i porady dostosowane do aktualnej sytuacji.
Proszę pamiętać, że nie jest Pani sama, wiele osób z powodzeniem radzi sobie z OCD przy odpowiedniej pomocy.
Życzę Pani spokoju oraz zdrowia w tym wyjątkowym okresie życia.
Nadal nie znasz odpowiedzi na nurtujące Cię kwestie?
Umów się na wizytę do jednego z naszych Specjalistów!
Dobierz psychologaZobacz podobne
Witam. Chciałam zapytać, jak żyć z niepewnością.
Leczę się na nerwicę lękową od dziecka. Pamiętam wiele sytuacji, w których nie wiedziałam, czy coś komuś zrobiłam złego, czy nie. Odwracałam się za ludźmi itp. Mam w głowie milion takich sytuacji, ale zawsze szlam na przód, co daje mi
Trudno mi dokładnie opisać sytuacje, w jakiej się znalazłam.
Ale od początku. Mój mąż, zanim mnie poznał, rozstał się z żoną, z którą był w związku kilka lat (studia i później dwa lata), mają syna. Gdy się poznaliśmy, sytuacja była jasna i klarowna.
W końcu my zostaliśmy
Od 19 lat mam tajemnicę, która mnie zabija. Wiem, że jak się wyda znienawidzą mnie rodzina dzieci. Obecny partner mnie zostawi. Czuję, że wariuje powoli. Od dawna leczę się na nerwice lęki ataki paniki. Teraz mam natłok myśli, co to będzie jak się wyda co mam robić. Błagam pomóżcie, bo czuję że u
Ostatnio zauważyłem, że coś jest nie tak – puste, otwarte przestrzenie zaczęły wywoływać u mnie dziwny, wręcz paraliżujący lęk. Puste pola, ogromne parkingi, a nawet szerokie alejki w parkach – wszystko to sprawia, że czuję się, jakby mnie miało wciągnąć, jakbym tracił kontrolę nad rzeczywistości
Na wstępie Dzień dobry i mam za 1,5 miesiąca 17 lat, jeśli to potrzebne, jestem też zapisana do psychologa, ale jest bardzo długa kolejka, nawet może potrwać rok ten nabór, bardzo proszę o pomoc w tej sprawie, bo mam dziwne emocje, których nie mogę zrozumieć czy to przypomina jakieś zaburzenie?&n
Dzień dobry, aktualnie nie mam pracy.
Uczę się niemieckiego od 2,5 roku. Pomyślałam, aby wyjechać do pracy Austria na 2 miesiące. Podszlifuje niemiecki oraz zarobie trochę kasy. Ale męczy mnie to, że muszę zostawić dzieci z tatą. Syn ma 17 lat mieszka w tygodniu w internacie, bo tren
Jak leczy się nerwicę natręctw i czy gdy leki antydepresyjne słabo pomagają, trzeba włączyć psychoterapię?
Czy ciągle pojawiają się nowe rodzaje terapii psychologicznych? Jakie są nowe rodzaje terapii powstałych w ostatnim czasie?
Coraz częściej łapię się na intensywnym lęku związanym z upływem czasu. Mam poczucie, że czas przecieka mi przez palce, a życie mija zbyt szybko. Każdy dzień wydaje mi się kolejnym krokiem ku nieuchronnemu końcowi, co bardzo mnie przytłacza. Trudno mi cieszyć się chwilą, bo ciągle wracam myślami
Dzień dobry, zwracam się z ogromną prośbą o obiektywną opinię o mojej aktualnej sytuacji życiowej i jak dalej żyć.
Jestem ze swoim partnerem (już mężem) od liceum.
Aktualnie mamy po 33 lata. Od początku znajomości komunikowałam, że moim celem życiowym w życiu rodzinnym j
Mam ogromny problem z nawiązywaniem relacji z ludźmi, ale głównie z kobietami. Jestem chłopakiem, 19 lat.
Od kilku lat całkowicie izolowałem się od ludzi, bo czułem się gorszy od swoich rówieśników. Kończę szkołę w tym roku i coraz bardziej dokucza mi myśl, że jestem inny niż wszyscy
Witam. Występuje u mnie następujący problem.
Mam tak, iż cały czas czuję obecność jakichś istot wokół mnie, które nawet na chwilę nie odstępują mi kroku.
Czasami bardziej, czasami mniej, a czasami prawie w ogóle.
W codzienności wygląda to tak, iż często czuję dotyk w wi
Dzisiaj znowu nie spałem w nocy i znowu miałem zwidy, ale mam wrażenie, że to naprawdę. Po pierwsze coś dziwnego się dzieje z telewizorem w nocy, takie mam wrażenie, coś dziwnego się włącza samoczynnie, bo np. było włączone radio RMF i na chwilę ekran świeci i potem gaśnie od razu, poza tym cały
Dzień dobry, zacznę jeszcze raz temat, mam na imię Sylwia, mam 32 lata. I jak pisałam z zapytaniem, czy powinnam wyprowadzić się na czas, kiedy mama ma tak schizofrenię.
Mama bierze leki tylko po 4 latach dostała ataku.
Dużo czynników się na to złożyło i prawdopodobnie t
Jestem z facetem od w sumie roku jako związek, wcześniej spotykaliśmy się bardziej jako przyjaciele może coś więcej, ale każdy miał wolną drogę. Od roku spotykamy się oficjalnie w związku, jednakże mój partner ma dziecko ze swoją ex, do której jeździ na całe dnie, niby bawiąc się przez ten czas t
Mam problem z lękiem przed bliskością i zaangażowaniem, co bardzo utrudnia mi budowanie relacji. Za każdym razem, gdy ktoś się do mnie zbliża, czuję zagrożenie i mam ochotę się wycofać. Wiem, że takie zachowanie blokuje mój rozwój emocjonalny i uniemożliwia tworzenie trwałych więzi. Chciałbym lep
Czas ostatnio płynie jakby w zupełnie inny sposób.
Czuję, jakby coś wyznaczało jego rytm – mija za szybko albo za wolno, a ja gubię się w tym kompletnie. Mam wrażenie, że ten chaos ma związek z moją schizofrenią. Nie wiem, jak to ogarnąć, bo przez to wszystko totalnie rozwaliłam swój
Pytanie dotyczy karmienia piersią i w związku z rozwojem więzi. Otóż ciężko znaleźć mi informacje, jaki wpływ na budowanie stylu przywiązania etc. może mieć karmienie dziecka przez więcej niż jedną osobę - w bliskim otoczeniu matka czasami pozwala opiekunce, która ma nadmiar pokarmu (tez niedawno
Dzień dobry, moja mama choruje od kilku lat na schizofrenię. Teraz właśnie ma atak i jak zwykle traktuje mnie jak wroga.
Czy aby się wyciszyła to, czy powinnam na ten czas wyprowadzić się z domu?
Witam, jestem osobą po trudnym poprzednim związku, gdzie występowała przemoc emocjonalna względem mojej osoby, zadawana przez byłego partnera, który obecnie przebywa w Zakładzie Karnym. Posiadam 9- letnią córkę, która nie utrzymuje kontaktu z ojcem. Od dwóch lat jestem w nowym związku, z partnere
Dzień dobry, Mam na imię Marta i mam 34 lata.
Od 11 lat jestem w szczęśliwym małżeństwie, którego owocem jest nasz 9-letni syn. Męża znam, od kiedy miałam 16 lat.
Od kiedy pamiętam, był moim przyjacielem, towarzyszył mi i wspierał. Pomimo tego, że stworzyłam swoją rodzin
Jak sobie poradzić z takim problemem?
Jestem od kilku lat samotną singielką. Mam 26 lat, ciężko mi znaleźć niestety partnera w tych czasach.
Chcę założyć już rodzinę, być mamą, ale nie mogę się ciągle tego doczekać. Zmagam się z takim problemem, że jeżeli dowiem się, że
Jestem dorosła, a mam wrażenie, że rodzina od dawna zawładnęła moim życiem. Mam myśli, że ciągle muszę robić to, co oni chcą lub nie mogę robić tego, co oni uważają, że nie powinnam. Matka, cała rodzina udowadnia od wielu lat, że nic nie potrafię, że nie poradzę sobie w życiu, a ja pomału zaczyna
Mam wrażenie, że utknęłam w jakimś błędnym kole, bo każda decyzja zawodowa, nawet ta najmniejsza, wywołuje u mnie totalny stres. Serio, wysłanie maila albo zgoda na projekt potrafią być dla mnie jak misja niemożliwa. Boję się, że jedna zła decyzja może rozwalić wszystko – karierę, przyszłość, cał
Ostatnie miesiące to koszmar. Wszystko wywróciło się do góry nogami, bo straciłam dom w wyniku pożaru. Zostałam z niczym, a towarzyszące mi uczucie straty i chaosu dosłownie mnie przytłacza. Mam napady lęku, które pojawiają się nagle i paraliżują mnie w codziennym życiu. Każda myśl o przyszłości
Czuję, że każdy drobny objaw – ból głowy, kaszel, cokolwiek – od razu wywołuje u mnie jakąś paranoję. Zaczynam myśleć o najgorszym, przeglądać internet, sprawdzać objawy, i kończy się na tym, że panikuję jeszcze bardziej. To się robi męczące, bo nie potrafię już normalnie funkcjonować, ciągle ana
Zmagam się z trudnościami w nawiązywaniu bliskich relacji z ludźmi. Bardzo chciałabym móc zbudować głębsze więzi, ale paraliżujący lęk przed odrzuceniem i krytyką mnie przed tym powstrzymuje. Często wycofuję się, zanim relacja zdąży się rozwinąć. Tęsknię za bliskością i zrozumieniem, ale nie wiem
Zaczynam się naprawdę martwić o mojego brata, który od lat zmaga się ze schizofrenią, ale teraz pojawiły się nowe, bardzo niepokojące objawy. Często mówi, że jest martwy, jakby jego ciało nie działało, albo jakby stracił duszę. Dla niego to wydaje się być prawdą, ale dla nas – rodziny – to jest p
Mam taki problem, że jedzenie w towarzystwie strasznie mnie stresuje. Każde spotkanie przy stole to dla mnie totalna męczarnia. Boję się, że ktoś mnie oceni – jak jem, co jem, albo że zrobię coś głupiego i się ośmieszę. Z tego wszystkiego coraz częściej unikam wspólnych posiłków, co, wiadomo, nie
Mam problem z partnerem. Daje się wykorzystywać ludziom, pomaga nawet swoim kosztem, nawet naszym, bo mieszkamy już razem. Syn dorosły mieszkający z matką wyciąga od niego kasę (płaci jeszcze alimenty na syna), a to ciuchy, a to prawo jazdy, nawet samochód oddał synowi mniej palący, a sam musi je
Cześć,
Nie wiem, od czego zacząć, bo mam taki chaos w głowie.
Każda decyzja, nawet mała pierdoła, staje się dla mnie jak Mount Everest. Wybór nowej pracy, weekendowe plany, a nawet to, co zjem na obiad — wszystko to paraliżuje mnie do granic absurdu. Ciągle biję się z myślami:
Witam, od dłuższego czasu mam problem, z którym sobie nie radzę i chciałabym prosić o poradę.
Chodzi o moich nadopiekuńczych rodziców - bardziej mamę.
Od zawsze chce kontrolować wszystko, co robię i chce dyrygować moim życiem. Odkąd zaczęłam podstawówkę, byłam zmuszona d
Jestem 30 latkiem i zawodowo zajmuje się jazdą od 8 lat.
Od roku mam lęki związane z pracą kierowcy.
Odnoszę wrażenie, że zjadę ze swojego pasa, wjadę w głęboki rów i będę mieć kłopoty z tym związane. Dodatkowo mam lęk przed jazdą po wysokich mostach, wiaduktach.
Moi rodzice nigdy nie pozwolili mi się rozwijać. Szkoda było na mnie kasy, nie mogłam uczyć się języka, a też było dużo przemocy i miałam problem ze skupieniem. Mam 39lat i czuję się jak nikt. Nie osiągnęłam nic. Nie mam rodziny. Próbowałam 300 razy coś zrobić i nigdy nie nie wybiłam. Jestem zmęc
Nie wiem, co się ze mną dzieje, ale coraz bardziej boję się jeść w miejscach publicznych. Nawet myśl o tym, że ktoś na mnie patrzy, sprawia, że mam ochotę uciec. Boję się, że ktoś mnie oceni — jak jem, co jem, albo nawet jak wyglądam przy stole.
Kiedyś uwielbiałam wyjścia do restaura
Nie wiem już, co mam robić. Mój syn przeżywa coś strasznego, bo jest nękany w internecie. To zaczęło się niby od głupich komentarzy, ale teraz… mam wrażenie, że to go przytłacza.
On się zamyka w sobie, unika rozmów, a ja nie wiem, jak do niego dotrzeć. Czuję się tak cholernie bezradn
Matka dziecka wskazuje, że doświadcza trudności emocjonalnych związanych z zespołem stresu pourazowego (PTSD) związanych z rozstaniem podczas ciąży. Dziecko ma pięć miesięcy, pojawiły się problemy z kontaktem z dzieckiem oraz sprzeczne z dobrem dziecka zachowania podczas kontaktów (krzyk, wyzwisk
Mam spory problem z lękiem przed intymnością i czuję, że to naprawdę odbija się na moich relacjach. Kiedy zaczynam czuć, że ktoś chce się do mnie zbliżyć – emocjonalnie czy fizycznie – pojawia się we mnie ogromny niepokój i automatyczna chęć wycofania się. To strasznie frustrujące, bo chciałabym
Moja przyjaciółka przechodzi przez coś naprawdę przerażającego. Zaczęła wierzyć, że nie żyje, a jej ciało to tylko pusta skorupa. Często mówi, że jej organy przestały działać albo że część jej ciała po prostu zniknęła. To strasznie trudne do oglądania, bo widzę, jak bardzo cierpi, a ja czuję się
Ostatnio mam wrażenie, że stres dosłownie mnie zjada. Praca, która kiedyś była dla mnie czymś super, teraz wydaje się tylko ciągłym źródłem frustracji, i zaczynam odczuwać lęk przed pójściem tam. Wkręcam sobie, że koledzy z pracy mnie nie lubią i tak w kółko. Nawet kiedy mam wolne, nie umiem się
Mam wrażenie, jakbym żył w świecie pełnym podejrzliwości, która zaczyna mnie przytłaczać. Myślę, że ludzie wokół mnie skrywają jakieś ukryte intencje, nawet jeśli nie ma na to dowodów. Ta nieufność psuje moje relacje z innymi, przez co staję się zamknięty i odizolowany. Czuję się jakbym był w cią
Czasami czuję, jakbym tracił kontakt z rzeczywistością, jakby to, co się dzieje wokół mnie, nie miało wpływu na mnie.
To naprawdę dziwne uczucie, które pojawia się zwłaszcza w trudnych momentach, kiedy nie wiem, co jest prawdziwe, a co nie. Czuję się wtedy zagubiony i przerażony, co
Dzień dobry, mam wrażenie lub tak jest, że ludzie śmieją się z mojej twarzy. Patrzą na mnie i się śmieją. Uważam, że każdy śmiech, który słyszę, dotyczy mojej osoby, mojego wyglądu
Przejdźmy do sedna, bardzo proszę o odpowiedzi specjalistów. Dokładnie od 2020 roku zaczęły się dziać u mnie dziwne rzeczy, a mianowicie ja potrafię wywoływać kichanie ziewanie itp. różne bóle, różne choroby chrząkania itp. dzieje się to też u zwierząt itp. kot, zaczyna się myć, trząść się.
<Wiecie co, zauważyłam, jak wielką rolę odgrywa rodzina i bliscy w leczeniu zaburzeń psychotycznych. Moja siostra właśnie dostała taką diagnozę i jako rodzina staramy się ją wspierać najlepiej, jak potrafimy. Rozumiem, że nie chodzi tylko o fizyczną obecność, ale o zrozumienie jej potrzeb i trudno
Mam teraz trudny czas przez halucynacje związane ze schizofrenią – są tak intensywne, że trudno mi sobie z nimi radzić. Głównie chodzi o halucynacje słuchowe i wzrokowe, ciągle mnie męczą, a ja już nie daje rady.
Chciałbym znaleźć sposoby, żeby zmniejszyć ich wpływ na moje życie, ale ilość
Witam, co znaczy schizofrenia paranoidalna?
Mama choruje na schizofrenie...
Kilkakrotnie hospitalizowana w szpitalu psychiatrycznym.
Mama nie chce się leczyć, uważa, że jest zdrowa.
Do tej pory mieszkała z tatą i on się nią zajmował. Niestety tata zmarł, a mama została sama w domu. Mama nie chce dać s
Dzień dobry,
mam taki problem moja partnerka. Jestem już z nią 10 lat, mamy dwoje wspaniałych dzieci, ale już od kilkunastu miesięcy miewa ona omamy czuciowe, wzrokowe, napady nerwów, płaczę z tego powodu, że coś czuję i widzi, czego nie ma, jej zachowanie uległo naprawdę pogorszeniu
Witam, nazywam się Krzysztof, chciałbym opowiedzieć swoją historię. Na co dzień jestem zwyczajną, aktywną zawodowo osobą .Od jakiegoś czasu prześladują mnie głosy. Co mam robić?