Depresja to więcej niż tylko smutek czy chwilowy niepokój. Jest to poważne schorzenie psychiczne, które wpływa na nasze emocje, myśli, zachowanie i ogólne zdrowie. Osoby doświadczające depresji mogą mieć trudności z codziennymi aktywnościami i mogą odczuwać, jakby życie nie dawało już żadnej radości czy nie miało znaczenia. Często opisywana jako "ciemna chmura" lub "czarna dziura" w życiu człowieka, depresja jest stanem, którego nie można zignorować ani "przegonić".

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie i jedną z głównych przyczyn niezdolności do pracy. Statystyki pokazują, że depresja dotyka ponad 264 miliony osób na całym świecie, zarówno młodych, jak i starszych, bez względu na płeć, rasę czy pochodzenie społeczno-ekonomiczne.

Depresja może mieć głęboki wpływ na jakość życia człowieka i, w najgorszych przypadkach, może prowadzić do samobójstwa. Niestety, mimo swojej powszechności i powagi, depresja jest często źle rozumiana, a osoby cierpiące na tę chorobę są często stygmatyzowane lub zaniedbywane.

Niniejszy artykuł ma na celu zwiększenie świadomości na temat depresji u dorosłych, omówienie jej przyczyn, objawów oraz przedstawienie psychologicznych strategii radzenia sobie z nią. Poprzez zrozumienie depresji, możemy lepiej wspierać osoby dotknięte tą chorobą, a także przeciwdziałać stygmatyzacji i nieporozumieniom, które wokół niej krążą.

Co to jest depresja?

Depresja, znana również jako zaburzenie depresyjne lub kliniczna depresja, jest poważnym schorzeniem psychicznym charakteryzującym się długotrwałym i nasilonym uczuciem smutku, beznadziejności, a nawet poczuciem zniechęcenia do życia. Nie jest to jednak przejściowy smutek czy "zły dzień", z którym wszyscy się czasem spotykamy. Depresja to przewlekły stan, który trwa co najmniej dwa tygodnie, a często znacznie dłużej, i który wpływa na codzienne funkcjonowanie człowieka.

Depresja może objawiać się na wiele różnych sposobów i nie każdy doświadcza wszystkich objawów. Jest ona złożoną chorobą, której przyczyny są wielorakie. W przeciwieństwie do niektórych stereotypów, depresja nie jest oznaką słabości ani cechą charakteru. Nie jest też czymś, co można zignorować lub "przetrwać". Depresja to poważne schorzenie, które wymaga profesjonalnej pomocy.

Choć depresja może być niezmiernie trudna dla osób, które jej doświadczają, ważne jest, aby wiedzieć, że jest to schorzenie możliwe do leczenia. Z odpowiednim leczeniem i wsparciem, wiele osób z depresją może doświadczyć znacznej poprawy. 

Definicja depresji, opis różnicy między chwilowym smutkiem a stanem depresyjnym

Według American Psychiatric Association, aby zdiagnozować zaburzenie depresyjne, objawy muszą być obecne przez co najmniej dwa tygodnie i muszą powodować wyraźne trudności w codziennym funkcjonowaniu. Obok uczucia smutku i utraty zainteresowania, objawy depresji mogą obejmować problemy ze snem, zmiany apetytu, uczucie zmęczenia, trudności z koncentracją, poczucie bezwartościowości i myśli samobójcze. To odróżnia depresję od chwilowego smutku. Smutek jest naturalną emocją, często spowodowaną konkretnym wydarzeniem, takim jak utrata bliskiej osoby czy rozstanie. Smutek zwykle mija wraz z upływem czasu i jest częścią procesu radzenia sobie z trudnymi okolicznościami.

 Depresja, z drugiej strony, może nie mieć oczywistej przyczyny, objawy mogą być bardziej intensywne i trwać znacznie dłużej. To ważne rozróżnienie, ponieważ chociaż każdy z nas doświadcza smutku w pewnym momencie swojego życia, nie każdy doświadcza depresji. Depresja wymaga profesjonalnej interwencji i leczenia, podczas gdy chwilowy smutek często mija sam z siebie. 

Jednak jedno nie wyklucza drugiego. Przeżycie silnego smutku, na przykład po stracie bliskiej osoby, może prowadzić do depresji. W takim przypadku mówimy o tzw. depresji reaktywnej. Jest to jeden z typów depresji, który jest bezpośrednio związany z trudnym doświadczeniem życiowym. Pamiętajmy jednak, że niezależnie od tego, czy ktoś doświadcza chwilowego smutku, czy cierpi na depresję, ważne jest, aby szukać wsparcia i pomocy, jeśli uczucia te zaczynają wpływać na zdolność do prowadzenia normalnego życia.

Zarys statystyk dotyczących depresji u dorosłych

Depresja jest zdecydowanie jednym z najważniejszych globalnych problemów zdrowotnych, który dotyka miliony dorosłych na całym świecie. Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) szacują, że na depresję cierpi około 264 milionów ludzi na całym świecie. Co więcej, depresja jest największym pojedynczym czynnikiem ryzyka dla samobójstw, które są drugą najczęstszą przyczyną śmierci wśród osób w wieku od 15 do 29 lat. Według Krajowego Instytutu Zdrowia Psychicznego (NIMH) w Stanach Zjednoczonych, około 7,1% dorosłych doświadczyło co najmniej jednego dużego epizodu depresyjnego w ciągu ostatniego roku. Jest to schorzenie, które często występuje u osób w wieku od 18 do 25 lat (21,0%), ale może dotknąć ludzi w każdym wieku. W Polsce, według raportu Instytutu Psychiatrii i Neurologii, depresja jest jednym z najpowszechniej występujących zaburzeń psychicznych, dotyka od 5 do 15% populacji w ciągu całego życia. Te liczby mogą być jednak niedoszacowane, ponieważ wiele osób cierpiących na depresję nie szuka pomocy, często z powodu stygmatyzacji, braku dostępu do opieki zdrowotnej lub braku wiedzy na temat tej choroby. Depresja jest też często niezdiagnozowana lub lekceważona, zwłaszcza u osób starszych.

Przyczyny depresji u osób dorosłych

Depresja jest złożonym schorzeniem, którego przyczyny są różnorodne i często skomplikowane. Na obecność tego zaburzenia mogą wpływać czynniki biologiczne, genetyczne, środowiskowe oraz psychologiczne.

Czynniki biologiczne i genetyczne

Badań nad wpływem biologii na rozwój depresji jest wiele. Jednym z ważnych obszarów zainteresowania jest rola neuroprzekaźników - chemicznych substancji w mózgu, które umożliwiają komunikację między komórkami nerwowymi. Szczególnie serotoninę, norepinefrynę i dopaminę wiąże się z regulacją nastroju, a ich niewłaściwe funkcjonowanie może przyczynić się do wystąpienia depresji. 

Wpływ genetyki na depresję jest również intensywnie badany. Wiadomo, że depresja często występuje w rodzinach, co sugeruje pewne dziedziczenie. Jednak nie został jeszcze zidentyfikowany konkretny "gen depresji". Raczej, jak sugerują badania, szereg różnych genów - prawdopodobnie dziesiątki - może zwiększać podatność na depresję w połączeniu z czynnikami środowiskowymi i psychicznymi.

Czynniki środowiskowe

Środowisko, w którym żyjemy, również ma wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Długotrwały stres, traumatyczne wydarzenia, utrata bliskiej osoby, problemy z relacjami, problemy finansowe - wszystko to może zwiększyć ryzyko wystąpienia depresji. Wydaje się, że pewne grupy społeczne są bardziej narażone na depresję. Na przykład, osoby o niskim statusie socjoekonomicznym częściej doświadczają stresujących życiowych wydarzeń, takich jak bezrobocie czy ubóstwo, co może prowadzić do rozwoju zaburzenia.

Czynniki psychologiczne

Wreszcie, indywidualne różnice w osobowości i sposobie radzenia sobie ze stresem również mogą wpływać na ryzyko depresji. Osoby, które mają skłonność do zamartwiania się, które mają niską samoocenę, które mają trudności z radzeniem sobie ze stresem, są bardziej podatne na depresję. Podobnie, osoby, które doświadczyły traumy lub nadużyć w dzieciństwie, mają wyższe ryzyko depresji w dorosłości. 

Depresja jest zatem złożonym schorzeniem, które wynika z interakcji wielu różnych czynników. Jednak kluczowym przesłaniem jest to, że depresja jest chorobą, a nie wyborem czy oznaką słabości. A przede wszystkim, jest to schorzenie, które można skutecznie leczyć.

Objawy depresji

Depresja manifestuje się wieloma różnymi objawami, które mogą mieć wpływ na naszą zdolność do funkcjonowania na co dzień. Objawy te obejmują zarówno te, które są łatwo zauważalne z zewnątrz, jak i te, które są bardziej subiektywne i wewnętrzne.

Objawy emocjonalne

Pierwszym i najbardziej znanym objawem depresji jest głębokie uczucie smutku. Osoby cierpiące na depresję mogą czuć się przygnębione i smutne przez większość czasu, prawie każdego dnia. Mogą również doświadczać uczucia pustki lub beznadziejności. Inne emocjonalne objawy depresji obejmują utratę zainteresowań i radości z aktywności, które zwykle były przyjemne. Osoby z depresją mogą przestać cieszyć się z hobby, spotkań towarzyskich, a nawet z podstawowych rzeczy, takich jak jedzenie czy oglądanie ulubionych filmów.

Objawy fizyczne

Depresja może również mieć wpływ na ciało. Częste objawy fizyczne depresji obejmują zmęczenie i brak energii, problemy ze snem (takie jak bezsenność lub nadmierne śnienie), zmiany apetytu i wagi (co może obejmować zarówno utratę, jak i przyrost wagi), oraz ból fizyczny, takie jak bóle głowy, bóle mięśni i bóle brzucha.

Objawy poznawcze

Depresja może również wpływać na sposób, w jaki myślimy i skupiamy się. Objawy poznawcze depresji obejmują trudności z koncentracją, pamięcią i podejmowaniem decyzji. Może to wpływać na zdolność osoby do wykonywania pracy lub szkoły. Niektóre osoby z depresją mogą doświadczać "mgły mózgowej", uczucia, jakby nie były w stanie myśleć tak jasno, jak zwykle.

Myśli samobójcze

Depresja jest poważnym stanem, który może prowadzić do myśli o śmierci lub samobójstwie. Jeżeli osoba doświadcza takich myśli,  jest to sytuacja wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej. Pamiętaj, że każda osoba jest inna i doświadcza depresji na swój unikalny sposób. Niektóre osoby mogą doświadczać wszystkich powyższych objawów, podczas gdy inne mogą doświadczać tylko kilku. Ważne jest, aby szukać pomocy, jeśli uważasz, że Ty lub ktoś, kogo znasz, może cierpieć na depresję.

Psychologiczne strategie radzenia sobie z depresją

Depresja jest poważnym i często długotrwałym stanem zdrowia, który może znacznie wpływać na jakość życia osoby. Na szczęście istnieją różne strategie, które mogą pomóc radzić sobie z objawami depresji. W tym fragmencie omówimy trzy kluczowe psychologiczne strategie: terapię poznawczo-behawioralną, techniki mindfulness i praktyki samoopieki.

Terapia poznawczo-behawioralna

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to jedna z najczęściej stosowanych form terapii dla osób cierpiących na depresję. Skupia się na identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślenia, które mogą prowadzić do i pogłębiać depresję. W trakcie sesji CBT, terapeuta pomoże Ci zrozumieć, jak Twoje myśli wpływają na Twoje emocje i zachowanie, i nauczyć Cię strategii, jak radzić sobie z negatywnymi myślami i poprawić nastrój.

Techniki mindfulness

Mindfulness, znane również jako uważność, to praktyka skoncentrowania uwagi na chwili obecnej bez oceny. Badania wykazują, że mindfulness może pomóc zmniejszyć objawy depresji, poprawić nastrój i zwiększyć zdolność do radzenia sobie ze stresem. Można ćwiczyć mindfulness poprzez medytację, ćwiczenia oddechowe, jogę lub po prostu zwracając uwagę na codzienne czynności, takie jak jedzenie czy prysznic.

Należy pamiętać, jednak, że praktyka uważności nie sprawdzi się u każdego, a czasem może utrudniać proces leczenia, np. w depresji z objawami psychotycznymi, u osób mających znaczne trudności poznawcze czy zmagających się z napadami lęku panicznego. Ważnym jest, by praktykę mindfulness przechodzić pod opieką psychoterapeuty i psychiatry.

Praktyki samoopieki

Samoopieka odgrywa kluczową rolę w radzeniu sobie z depresją. To może obejmować zarządzanie snem i dietą, regularną aktywność fizyczną, utrzymanie kontaktów społecznych i wyznaczanie czasu na relaks i przyjemności. W zależności od Twoich indywidualnych potrzeb, Twoja rutyna samoopieki może wyglądać inaczej, ale kluczem jest regularność i skupienie na tym, co Cię wspiera.

Jeżeli zmagasz się z depresją utrudniającą podstawowe aktywności, takie jak higiena osobista, jedzenie czy nawadnianie, opuszczenie pomieszczenia - samoopieką będzie, po prostu, codzienne przejście przez dzień.  

Pamiętaj, że choć te strategie mogą pomóc w radzeniu sobie z objawami depresji, depresja jest poważnym stanem zdrowia, który wymaga profesjonalnej pomocy. Jeśli masz objawy depresji, skontaktuj się z profesjonalnym dostawcą opieki zdrowotnej, takim jak psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra.

Wsparcie społeczne w radzeniu sobie z depresją

Osoby cierpiące na depresję często czują się izolowane i samotne.

Wsparcie społeczne - czy to od rodziny, przyjaciół, grup wsparcia czy profesjonalistów - może pomóc osobie cierpiącej na depresję poczuć się zrozumianą i mniej samotną. Może również pomóc w zarządzaniu objawami depresji i motywować do korzystania z pomocy i podjęcia leczenia. Wsparcie społeczne może przybierać różne formy, takie jak emocjonalne (słuchanie, empatia), instrumentalne (pomoc praktyczna, jak zrobienie zakupów czy gotowanie), informacyjne (udzielanie rad, dzielenie się informacjami) czy aprobata (potwierdzenie doświadczeń i uczuć osoby).

Pamiętaj, że prośba o pomoc nie jest oznaką słabości. Wsparcie społeczne jest kluczowym elementem procesu radzenia sobie z depresją i zdrowienia. Jeżeli cierpisz na depresję, nie wahaj się szukać pomocy.

Podsumowanie i dalsze kroki

Depresja u osób dorosłych jest poważnym stanem, który dotyka miliony ludzi na całym świecie. Jest to złożone zaburzenie związane z wieloma czynnikami, takimi jak genetyka, środowisko, style myślenia i wydarzenia życiowe. Objawy depresji obejmują nie tylko smutek i brak zainteresowania, ale także szereg innych objawów emocjonalnych i fizycznych.

Mimo powagi depresji, istnieje wiele skutecznych strategii radzenia sobie z nią. Terapia, a szczególnie terapia poznawczo-behawioralna, jest kluczowa w leczeniu depresji. Istnieją również inne modalności terapeutyczne, które mogą być pomocne. Równie ważne są techniki samopomocy, takie jak regularne ćwiczenia, medytacja, praktyka mindfulness, zdrowe odżywianie, a także utrzymanie silnej sieci wsparcia społecznego.

Jeżeli zmagasz się z depresją, pamiętaj, że nie jesteś sam/a. Istnieją liczne zasoby, które mogą Ci pomóc, w tym profesjonalni psychologowie, grupy wsparcia, a także przyjaciele i rodzina. Ważne jest, aby prosić o pomoc, kiedy jej potrzebujesz. Pamiętaj, że depresja to nie osoba - to zaburzenie, z którym można i warto walczyć. Wyzwanie, jakim jest depresja, nie definiuje Ciebie jako osoby, a z pomocą właściwych narzędzi i wsparcia, możesz poczuć ulgę i wrócić do pełni życia.

Bibliografia

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).

Beck, A. T. (1979). Cognitive Therapy and the Emotional Disorders. Penguin.

World Health Organization. (2021). Depression. Pobrano z: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression

Instytut Psychiatrii i Neurologii. (2019). Zaburzenia Depresyjne. Pobrano z: http://www.ipin.edu.pl/patient/dorosli/zaburzenia-nerwicowe-i-stresozalezne/zaburzenia-depresyjne/