Trauma psychiczna to głębokie zaburzenie emocjonalne o długotrwałym wpływie na życie. Zrozumienie jej przyczyn, objawów i metod radzenia sobie jest kluczowe dla zdrowienia. Artykuł omawia, czym jest trauma, jak wpływa na psychikę i jak sobie z nią radzić.
Trauma psychiczna to doświadczenie silnie stresującego wydarzenia, które przekracza możliwości danej osoby do radzenia sobie. Może ona wynikać z pojedynczego, intensywnego zdarzenia lub mieć charakter przewlekły. Trauma nie jest zaburzeniem psychicznym — to trudne przeżycie, które może, ale nie musi, prowadzić do rozwoju zaburzeń psychicznych.
Trauma związana jest z zagrożeniem życia, poważnym uszczerbkiem na zdrowiu lub naruszeniem integralności psychicznej. Warto podkreślić, że trauma psychiczna może być rezultatem różnorodnych doświadczeń, takich jak przemoc fizyczna lub psychiczna, wypadki, katastrofy naturalne, czy bycia świadkiem traumatycznych wydarzeń. W kontekście zdrowia psychicznego, trauma jest kluczowym czynnikiem ryzyka rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Doświadczenie traumy może zostawić ślad nie tylko w pamięci, ale w całym ciele i codziennym funkcjonowaniu. Nie każda osoba po traumatycznym wydarzeniu rozwinie zespół stresu pourazowego (PTSD), ale u części objawy mogą być długotrwałe, intensywne i utrudniać życie. Do najczęstszych objawów traumy i PTSD należą:
Trauma ma głęboki i wielowymiarowy wpływ na psychikę człowieka, a jej skutki mogą być odczuwalne w różnych sferach życia. Badania pokazują, że trauma wpływa na struktury mózgu odpowiedzialne za przetwarzanie emocji i pamięć (m.in. ciało migdałowate, hipokamp, korę przedczołową). W praktyce oznacza to większą podatność na lęk, trudności w regulacji emocji i skłonność do nawracających wspomnień, które uruchamiają silne reakcje ciała, nawet w pozornie neutralnych sytuacjach.
Doświadczenie traumatyczne może prowadzić do obniżonej samooceny, poczucia bezwartościowości i braku kontroli nad własnym życiem. Trauma zwiększa również podatność na uzależnienia, gdyż niektóre osoby sięgają po substancje psychoaktywne jako jedyną możliwą formę radzenia sobie z trudnymi emocjami. Odpowiednia terapia i wsparcie mogą jednak znacząco zmniejszyć negatywny jej wpływ na psychikę i pomóc w odzyskaniu równowagi emocjonalnej.
Z danych wynika, że ponad 70% osób miało kontakt z co najmniej jednym zdarzeniem traumatycznym, a co trzecia osoba była narażona na cztery lub więcej takich wydarzeń. Najczęściej zgłaszanymi traumami są: bycie świadkiem śmierci lub poważnego urazu, nagła śmierć bliskiej osoby, napad rabunkowy, wypadek samochodowy z zagrożeniem życia oraz doświadczenie ciężkiej choroby.
Aż 50% osób z PTSD cierpi równocześnie na trzy lub więcej innych zaburzeń psychicznych, najczęściej depresję, zaburzenia lękowe oraz uzależnienia. To pokazuje, że trauma bardzo rzadko działa w izolacji — jej skutki są złożone i często współwystępują z innymi trudnościami.
Terapia traumy to nie tylko redukcja objawów, ale też realna poprawa jakości życia. Oto, co możesz zyskać dzięki profesjonalnej pomocy:
Lepsze radzenie sobie z trudnymi emocjami. Psycholog pomoże Ci zrozumieć skąd biorą się intensywne reakcje emocjonalne po traumie i jak je łagodzić. Dzięki temu objawy stresu pourazowego stają się mniej dokuczliwe, a Ty odzyskujesz wpływ na swoje samopoczucie;
Odbudowa poczucia bezpieczeństwa. Terapia traumy pozwala stopniowo odbudować zaufanie do świata i innych ludzi, co jest kluczowe dla powrotu do normalnego funkcjonowania;
Poprawa jakości życia. Skutki traumy – takie jak bezsenność, napięcie, trudności z koncentracją czy relacjami – mogą ograniczać codzienne funkcjonowanie. Leczenie pomaga odzyskać energię, radość z małych rzeczy i poczucie sensu w codzienności.
Przedstawiamy wyselekcjonowaną grupę doświadczonych psychologów, którzy specjalizują się w pracy z osobami doświadczającymi traumy psychicznej. Eksperci stosują sprawdzone, oparte na dowodach naukowych metody terapeutyczne w leczeniu skutków traumy. Ich wieloletnie doświadczenie i specjalistyczna wiedza pomagają pacjentom w skutecznym przepracowaniu traumatycznych doświadczeń i powrocie do pełni życia.
Zebraliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące traumy psychicznej, które pomogą lepiej zrozumieć jej naturę, wpływ na życie oraz możliwości uzyskania profesjonalnej pomocy. Odpowiedzi opracowaliśmy we współpracy z doświadczonym psychologiem i interwentem kryzysowym. Niezależnie od tego, czy sam doświadczyłeś traumy, czy chcesz pomóc bliskiej osobie, te informacje mogą być cennym źródłem wiedzy i wsparcia w procesie zdrowienia.
W leczeniu traumy stosuje się różne metody psychoterapeutyczne, dobierane indywidualnie do potrzeb i możliwości danej osoby. Najskuteczniejsze z nich to terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) oraz terapia EMDR, wykorzystująca ruchy gałek ocznych do przepracowania traumatycznych wspomnień. Inne skuteczne metody obejmują terapię przedłużonej ekspozycji, polegającą na stopniowym konfrontowaniu się z bodźcami wywołującymi lęk. Stosowana jest również terapia przetwarzania poznawczego, która pomaga rozpoznawać i modyfikować zniekształcone przekonania dotyczące siebie, świata i traumy.
Wsparcie społeczne odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia po traumie. Otworzenie się przed zaufanymi osobami, takimi jak bliscy, rodzina i przyjaciele, może stanowić nieocenione źródło empatii i zrozumienia. Dołączenie do grup wsparcia oferuje poczucie wspólnoty i możliwość wymiany doświadczeń z osobami o podobnych przeżyciach. Niektóre osoby potrzebują jednak najpierw indywidualnej pomocy, zanim będą gotowe na kontakt z grupą. Grupa powinna być prowadzona przez specjalistę znającego się na traumie. Praktykowanie technik samopomocy, takich jak regularna praktyka mindfulness lub medytacji, prowadzenie dziennika emocji czy stosowanie technik uważności, może znacząco wspomóc proces zdrowienia. Dbanie o zdrowy styl życia, w tym odpowiednią dietę, regularną aktywność fizyczną i higienę snu, ma również istotny wpływ na ogólne samopoczucie i zdolność radzenia sobie ze stresem.
Warto zaznaczyć, że dla niektórych osób praktyka uważności może powodować nasilenie objawów, takich jak trudne wspomnienia, hiperwentylacja czy poczucie utraty kontroli. Warto porozmawiać o tym z psychologiem\psychoterapeutą i wspólnie określić, czy i w jaki sposób praktykować techniki uważności.
Trauma psychiczna może mieć głębokie i długotrwałe konsekwencje dla zdrowia psychicznego i ogólnego funkcjonowania jednostki. Jednym z najpoważniejszych skutków jest rozwój zespołu stresu pourazowego (PTSD), charakteryzującego się uporczywymi flashbackami, koszmarami sennymi i intensywnymi reakcjami lękowymi na bodźce przypominające o traumie.
Trauma zwiększa również ryzyko rozwoju innych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy uzależnienia. Badania wykazały, że trauma może prowadzić do zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, co może mieć długotrwały wpływ na procesy poznawcze i emocjonalne. Warto jednak podkreślić, że odpowiednia terapia i wsparcie mogą znacząco zmniejszyć negatywne skutki traumy i pomóc w powrocie do zdrowia psychicznego.
Trauma może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby nią dotkniętej. Często obserwuje się unikanie sytuacji, miejsc lub osób przypominających o traumatycznym wydarzeniu, co może prowadzić do ograniczenia aktywności życiowej i izolacji społecznej. Osoby po traumie często doświadczają trudności w regulacji emocji, co może objawiać się nagłymi wybuchami gniewu lub płaczu oraz problemami w relacjach interpersonalnych.
Trauma może również powodować problemy z zaufaniem i budowaniem bliskich więzi. W pracy lub szkole mogą pojawić się trudności z koncentracją, problemy z pamięcią i ogólny spadek wydajności. Często obserwuje się również trudności w odczuwaniu przyjemności i cieszeniu się życiem, chroniczne poczucie pustki lub braku sensu życia, a także problemy z planowaniem przyszłości. Pamiętaj, że te objawy są naturalną reakcją na nienaturalne wydarzenia i z odpowiednią pomocą można nauczyć się z nimi radzić.
Dzieci z doświadczeniem traumy często zmagają się z trudnościami w koncentracji, zapamiętywaniu informacji i przetwarzaniu nowych bodźców. Te problemy mogą sprawiać, że nauka staje się dla nich frustrująca i przytłaczająca. Intruzywne myśli lub wspomnienia związane z traumą mogą znacząco utrudniać skupienie się na nauce. U niektórych dzieci może rozwinąć się fobia szkolna lub inne zaburzenia lękowe, które mogą znacząco utrudniać regularną edukację. Odpowiednie wsparcie psychologiczne i edukacyjne może jednak znacząco pomóc dzieciom z doświadczeniem traumy w poprawie wyników w nauce. Kluczowe jest stworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska szkolnego, które uwzględnia specjalne potrzeby tych dzieci.
Jeśli masz więcej pytań dotyczących traumy, nasz specjalistyczny chat jest dostępny dla Ciebie przez całą dobę. Możesz bezpiecznie i całkowicie anonimowo porozmawiać z naszym systemem, który został zaprogramowany przez ekspertów w dziedzinie zdrowia psychicznego, aby udzielać rzetelnych informacji i wsparcia na temat traumy, jej skutków i metod radzenia sobie z nią.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź naszego Bloga, a także Forum Psychologiczne! Znajdziesz tam merytoryczne artykuły, odpowiedzi Specjalistów_ek, praktyczne przykłady i wskazówki oraz wiele inspiracji.
Rozumiejąc, jak trudne może być podjęcie decyzji o szukaniu pomocy po traumatycznych przeżyciach, specjaliści oferują darmowe konsultacje dla osób doświadczających traumy. Wiemy, że kwestie finansowe często stanowią barierę w dostępie do profesjonalnego wsparcia, dlatego chcemy ułatwić ten pierwszy, kluczowy krok.
Kiedy warto skorzystać z konsultacji?
Gdy męczą Cię natrętne wspomnienia lub koszmary senne związane z traumą;
Jeśli żyjesz w stanie ciągłego napięcia, czujności, masz trudności ze snem lub koncentracją;
Gdy unikasz miejsc, ludzi lub sytuacji, które przypominają Ci o traumie;
Jeśli czujesz się emocjonalnie wycofany, odrętwiały, lub masz trudność z nazwaniem tego, co przeżywasz.
Pamiętaj, że obawy przed pierwszym spotkaniem są naturalne. To nowa sytuacja, która może budzić niepokój. Zrobienie tego kroku może być początkiem drogi do zdrowienia i odzyskania kontroli nad swoim życiem.
Potrzebujesz bezpłatnej pomocy?
Sprawdź listę dostępnych specjalistów i umów się na bezpłatną pierwszą konsultację już dziś. Eksperci, specjalizujący się w terapii traumy, są gotowi, by Cię wysłuchać i pomóc.
Schok, M.L., Kleber, R.J., Elands, M., & Weerts, J.M.P. (2008). Meaning as a mission: A review of empirical studies on appraisals of war and peacekeeping experiences. https://www.researchgate.net/publication/6303868_Meaning_as_a_mission_A_review_of_empirical_studies_on_appraisals_of_war_and_peacekeeping_experiences
Gallers, J., Foy, D.W., Donahoe, C.P., & Goldfarb, J. (1988). Post-traumatic stress disorder in Vietnam combat veterans: Effects of traumatic violence exposure and military adjustment. https://link.springer.com/article/10.1007/BF00974997
Pew Research Center (2011). War and Sacrifice in the Post-9/11 Era: The Military-Civilian Gap. http://www.pewsocialtrends.org/2011/10/05/war-and-sacrifice-in-the-post-911-era/
Hembree, E.A., & Foa, E.B. (2000). Posttraumatic stress disorder: Psychological factors and psychosocial interventions. Dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10653112 (brak bezpośredniego linku do pełnego tekstu, ale można znaleźć w bazach medycznych)
Kessler, R. C., Aguilar-Gaxiola, S., Alonso, J., Benjet, C., Bromet, E. J., Cardoso, G., ... & Koenen, K. C. (2017). Trauma and PTSD in the WHO world mental health surveys. European journal of psychotraumatology, 8(sup5), 1353383.
Zobacz, którzy specjaliści udostępniają bezpłatne konsultacje psychologiczne i łatwo umów pierwszą wizytę.