Styczeń często jest postrzegany jako symboliczny moment na wprowadzenie zmian w życiu osobistym i zawodowym. W mediach społecznościowych i tradycyjnych często pojawiają się historie o przemianach, przedstawiające nowy rok jako idealny czas na samodoskonalenie i realizację ambitnych planów. 

Te oczekiwania, choć mogą inspirować, często stają się źródłem presji. Wpływają one na nasze postrzeganie własnych osiągnięć i wprowadzają niepokój związany z "koniecznością" spełnienia pewnych standardów. Wiele osób czuje, że musi dołączyć do ogólnego trendu samorozwoju, nawet jeśli nie czują takiej wewnętrznej potrzeby lub ich cele różnią się od powszechnie promowanych.

Wpływ postawionych celów na poczucie własnej wartości

Społeczna i medialna narracja skupia się często na drastycznych zmianach i szybkich efektach, marginalizując wartość małych, stopniowych postępów. To kreuje wrażenie, że jedynie spektakularne przemiany są godne uwagi, podczas gdy rzeczywisty rozwój często ma charakter ewolucyjny i wymaga czasu.

Dodatkowo, presja ta może prowadzić do nierealnych oczekiwań wobec siebie, co z kolei skutkuje rozczarowaniem i poczuciem niepowodzenia, gdy postanowienia noworoczne nie są spełnione. Wielu z nas porównuje swoje osiągnięcia z wyidealizowanymi wizerunkami prezentowanymi w mediach, co może prowadzić do obniżenia samooceny i poczucia niewystarczalności.

W tym kontekście, istotne jest zastanowienie się nad tym, jak te zewnętrzne oczekiwania wpływają na nasze życie i nasze wybory. Zamiast poddawać się presji społecznych standardów, warto skupić się na osobistych celach i aspiracjach, które są zgodne z naszymi wartościami i prawdziwymi potrzebami. Akceptacja siebie i własnego tempa rozwoju jest kluczowa w budowaniu zdrowego i satysfakcjonującego życia.

Kiedy stawiamy przed sobą cele, szczególnie te wymagające znaczących zmian, nasze poczucie własnej wartości może być silnie powiązane z ich realizacją.

Sukces w osiągnięciu postanowień często jest postrzegany jako potwierdzenie naszych zdolności, podczas gdy niepowodzenie może prowadzić do samokrytyki i obniżenia samooceny. Wielu z nas podchodzi do postanowień noworocznych z przekonaniem, że musimy się zmienić, aby być lepszymi, bardziej wartościowymi osobami. To przekonanie może wywierać na nas dodatkowy nacisk, podsycając poczucie nieadekwatności i niezadowolenia z siebie.

Niestety, często nie doceniamy wpływu, jaki niepowodzenia w realizacji postanowień mogą mieć na nasze emocje. Nieosiągnięcie wyznaczonych celów może prowadzić do frustracji, poczucia winy, a nawet do obniżenia samooceny. Często zapominamy, że porażka w osiągnięciu celu nie definiuje naszej wartości jako ludzi.

Co więcej, nieustanny nacisk na samodoskonalenie i osiąganie coraz to wyższych standardów może prowadzić do utraty radości z obecnego momentu i doceniania tego, co już posiadamy. Niekończące się dążenie do ideału może prowadzić do zaniedbywania innych ważnych aspektów życia, takich jak relacje, odpoczynek czy radość z małych rzeczy.

Oczekiwania społeczne a indywidualne potrzeby

Społeczne oczekiwania, często wzmacniane przez media i popularną kulturę, kreują obraz idealnego życia, w którym nieustannie dążymy do doskonalenia siebie w różnych dziedzinach. Jednakże, te uniwersalne cele nie zawsze odpowiadają naszym osobistym aspiracjom. Dla jednych osiągnięcie sukcesu zawodowego może być kluczowe, dla innych natomiast ważniejsze może być znalezienie harmonii w życiu osobistym. Nasze indywidualne ścieżki i potrzeby są różne i nie ma jednego, uniwersalnego przepisu na szczęście czy sukces.

Istotne jest, aby nauczyć się rozróżniać między tym, co społeczeństwo oczekuje, a tym, co naprawdę jest dla nas ważne. To wymaga głębokiej introspekcji i być może redefinicji własnych celów i wartości. Autentyczność w wyznaczaniu i dążeniu do celów jest ważna dla naszego długotrwałego dobrostanu i satysfakcji.

Choć społeczne oczekiwania mogą być źródłem inspiracji, to nie powinny one narzucać nam ścieżki, która jest niezgodna z naszymi wewnętrznymi potrzebami i przekonaniami. Samoświadomość i odwaga, by żyć zgodnie z własnymi wartościami, są niezbędne do zbudowania życia, które jest prawdziwie satysfakcjonujące.

Dlaczego postanowienia tak często się nie udają

Typowe postanowienia często obejmują zmiany w diecie, zwiększenie aktywności fizycznej, poprawę finansów czy rozwój zawodowy. 

Niestety, wiele z tych postanowień szybko przestaje być aktualne. Znaczna część osób porzuca swoje noworoczne cele już w pierwszych tygodniach stycznia. Powody tego fenomenu są różne, ale często sprowadzają się do ustanawiania zbyt ambitnych lub niejasno określonych celów.

Innym problemem jest brak realistycznego planu działania. Wiele postanowień opiera się na ogólnym pragnieniu poprawy, ale nie zawiera konkretnych, wykonalnych kroków potrzebnych do osiągnięcia tych zmian. Bez jasnego planu i regularnej oceny postępów, łatwo jest stracić motywację i skupienie.

Należy również wziąć pod uwagę wpływ zewnętrznych czynników, takich jak presja społeczna i reklamy, które często kreują nierealistyczne obrazy sukcesu i idealnego życia. Te obrazy mogą prowadzić do ustanawiania celów, które nie są zgodne z naszymi prawdziwymi potrzebami i pragnieniami.

Wiele postanowień noworocznych opiera się na idei szybkich zmian i natychmiastowych wyników. Jednak rzeczywista zmiana wymaga czasu, cierpliwości i konsekwencji. Ważne jest, by postanowienia były elastyczne i dopasowane do naszych indywidualnych możliwości, a także by pozwalały na stopniową adaptację i wzrost.

Niepowodzenie w realizacji celów często jest postrzegane jako osobista porażka, co może prowadzić do obniżenia samooceny i poczucia bezsilności. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że niepowodzenie jest naturalną częścią procesu uczenia się i rozwoju. Reakcja na niepowodzenie jest często ważniejsza niż sam fakt nieosiągnięcia celu.

Koniecznie należy wspomnieć również o motywacji, która jest kolejnym elementem w procesie realizacji celów. Wewnętrzna motywacja, czyli dążenie do celu z powodu osobistych przekonań i wartości, jest zazwyczaj bardziej skuteczna niż motywacja zewnętrzna, która opiera się na nagrodach lub presji społecznej.

Stres i sposób radzenia sobie z nim również mają znaczący wpływ na realizację celów. Nieumiejętność zarządzania stresem może prowadzić do wypalenia i zniechęcenia, co z kolei wpływa na naszą zdolność do osiągania zamierzeń.

Ponadto, wiele osób koncentruje się na rezultacie końcowym, ignorując proces. Obsesja na punkcie końcowego wyniku może prowadzić do zaniedbywania małych, ale ważnych kroków w drodze do osiągnięcia sukcesu. Docenianie mniejszych sukcesów wpływa na utrzymanie motywacji i satysfakcji.

Samoakceptacja - proces, który polega na zrozumieniu i zaakceptowaniu zarówno swoich mocnych stron, jak i ograniczeń

Zdrowie psychiczne i emocjonalne są głęboko zakorzenione w naszym wewnętrznym dialogu i sposobie, w jaki odnosimy się do własnej osoby. Samoakceptacja pozwala na budowanie zdrowego wewnętrznego dialogu, który jest wolny od nadmiernej samokrytyki i negatywnych przekonań o sobie. To z kolei prowadzi do lepszego radzenia sobie ze stresem, wyższej odporności psychicznej i większej ogólnej satysfakcji z życia.

Akceptując siebie, uczymy się rozpoznawać i szanować własne granice, co jest niezbędne dla zachowania zdrowia psychicznego. Pozwala to na unikanie nadmiernego wyczerpania i stresu, które często są wynikiem prób spełnienia nierealistycznych oczekiwań, zarówno własnych, jak i tych narzuconych przez otoczenie.

Osoby, które akceptują siebie, często mają wyższą samoocenę i są bardziej odporne na negatywny wpływ zewnętrznych czynników, takich jak krytyka czy porównania społeczne. To z kolei przekłada się na lepszą jakość relacji z innymi i zdolność do budowania zdrowych, satysfakcjonujących związków.

Ponadto, samoakceptacja pozwala na rozwijanie większej świadomości emocjonalnej i empatii wobec siebie. Ucząc się rozpoznawać i akceptować własne emocje, stajemy się lepiej przygotowani do ich zdrowego wyrażania i radzenia sobie z nimi. Ta zdolność do radzenia sobie z emocjami jest kluczowa dla ogólnego dobrostanu psychicznego.

Techniki mogące podwyższyć samoocenę

W psychologii istnieją oczywiście techniki, które mogą wpłynąć na zwiększenie samoakceptacji

• Pierwszą praktyką jest świadoma refleksja. Regularne poświęcanie czasu na przemyślenia o sobie, swoich wartościach i uczuciach może pomóc w lepszym zrozumieniu i akceptacji siebie. Prowadzenie dziennika, medytacja czy nawet spokojne chwile zadumy są przydatne w budowaniu głębszego zrozumienia własnej osoby.

• Kolejną techniką jest praktykowanie samowspółczucia. W miejsce surowej samokrytyki, uczymy się odnosić do siebie z życzliwością i zrozumieniem, tak jak zrobilibyśmy to w stosunku do dobrego przyjaciela. To obejmuje mówienie do siebie uprzejmymi słowami, przebaczanie sobie błędów i rozpoznawanie własnych potrzeb.

• Również praca z afirmacjami może być skuteczną techniką. Powtarzanie pozytywnych stwierdzeń o sobie samym pomaga w kształtowaniu pozytywnego obrazu siebie i wzmacnia poczucie własnej wartości. Afirmacje mogą koncentrować się na różnych aspektach osobowości lub osiągnięć, przypominając o własnych mocnych stronach.

• Ćwiczenia uważności również mogą przyczynić się do samoakceptacji. Przez skupianie się na teraźniejszym momencie i akceptowanie swoich myśli i uczuć bez osądzania, uczymy się akceptować siebie w sposób bardziej pełny i świadomy.

Ponadto, samoakceptacja pomaga w utrzymaniu motywacji i odporności w obliczu wyzwań. Kiedy akceptujemy siebie, łatwiej jest nam radzić sobie z niepowodzeniami i traktować je jako część procesu uczenia się, a nie jako dowód osobistej niekompetencji. To pozwala na kontynuowanie działań w kierunku celów, nawet gdy napotykamy przeszkody.

Samoakceptacja umożliwia również bardziej zrównoważone podejście do życia. Zamiast dążyć do ciągłego samodoskonalenia w oparciu o zewnętrzne standardy, uczymy się doceniać chwilę obecną i cieszyć się życiem, nie rezygnując przy tym z dążenia do osobistego rozwoju.

Przeformułowanie celów z 'muszę' na 'chcę'

Kiedy nasze cele są nakierowane na 'muszę', często wynikają z presji społecznej, oczekiwań innych osób lub wewnętrznego przymusu. Takie podejście może prowadzić do poczucia przytłoczenia i braku autentyczności w swoich dążeniach. Natomiast cele oparte na 'chcę' odzwierciedlają nasze prawdziwe pragnienia, pasje i wartości. Są one bardziej związane z wewnętrznymi motywacjami i osobistym znaczeniem.

Przeformułowanie celów wymaga zrozumienia tego, co jest dla nas naprawdę ważne. To proces odkrywania własnych wartości i pragnień, które mogą różnić się od oczekiwań narzuconych przez rodzinę, przyjaciół czy społeczeństwo. Jest to działanie w kierunku bardziej świadomego i spełnionego życia.

Cele oparte na ‘chcę’

Cele oparte na 'chcę' sprzyjają większemu zaangażowaniu i satysfakcji. Kiedy podejmujemy kroki zgodnie z własnymi pragnieniami, nasze działania stają się bardziej znaczące i satysfakcjonujące. To z kolei przekłada się na większe prawdopodobieństwo osiągnięcia tych celów.

Ponadto, cele oparte na 'chcę' pozwalają na większą elastyczność i otwartość na zmiany. Kiedy nasze cele są elastyczne i dostosowane do naszych zmieniających się potrzeb i okoliczności, łatwiej jest dostosować się do nieoczekiwanych wyzwań.

Przeformułowanie celów z 'muszę' na 'chcę' pozwala również na większą świadomość osobistych ograniczeń i szans. Zamiast stawiać przed sobą nierealistyczne oczekiwania, uczymy się ustanawiać cele, które są wykonalne i dostosowane do unikalnych okoliczności życiowych.

Cele oparte na ‘muszę’

W każdym razie, warto zastanowić się, jakie standardy i ideały narzuca nam społeczeństwo, rodzina czy grupa rówieśnicza i ocenić, w jakim stopniu te standardy odpowiadają naszym własnym wartościom i potrzebom.

Następnie, kluczowe jest odróżnienie tego, czego naprawdę chcemy, od tego, co uważamy, że powinniśmy chcieć. To wymaga uczciwego spojrzenia na własne pragnienia i wartości, nawet jeśli oznacza to odejście od ustalonych norm społecznych lub oczekiwań innych.

Inną ważną rzeczą jest ustalenie jasnych granic w relacjach z innymi, co pozwala chronić nasze własne wartości i aspiracje przed zewnętrznymi wpływami.

Ważne jest również, by nie bać się eksplorować i eksperymentować. Odkrywanie nowych zainteresowań i pasji może pomóc w rozwoju osobistych aspiracji, które są odzwierciedleniem naszych autentycznych ja.

Podsumowanie

Praktyka samoświadomości jest niezbędna w całym tym procesie. Świadome rozpoznawanie własnych uczuć i reakcji na zewnętrzne oczekiwania jest niezwykle istotne w tworzeniu życia zgodnego z naszymi pragnieniami.

Zmiana, choć może być trudna i wymagać wysiłku, jest również źródłem wzrostu i rozwoju. Kiedy podchodzimy do niej z otwartością, gotowością do nauki i adaptacji, otwieramy się na nieskończone możliwości.

Bibliografia:

Sapolsky, R. M. (2022). Dlaczego zebry nie mają wrzodów. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Kraków: Wydawnictwo Media Rodzina.