Mobbing w pracy to długotrwałe i systematyczne nękanie lub zastraszanie pracownika, mające na celu jego poniżenie, izolowanie lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Zgodnie z definicją przyjętą w literaturze naukowej oraz artykułach prawnych, mobbing odnosi się do działań, które są intencjonalne, długotrwałe, powtarzające się i prowadzące do negatywnych skutków dla ofiary.
Sąd Najwyższy podkreśla, że mobbing nie musi przybierać wyłącznie skrajnych form, ale może obejmować także różne przejawy nieetycznego lub destrukcyjnego traktowania pracownika. Kluczowe cechy mobbingu obejmują długotrwałość (co oznacza, że nie jest to jednorazowy incydent, ale ciąg zdarzeń rozciągających się w czasie) oraz systematyczność, czyli powtarzalność i celowość działań mobbingowych. Mobbing może przybierać różnorodne formy, od subtelnych manipulacji psychologicznych po jawne akty zastraszania. Niezależnie od formy, mobbing ma poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego ofiary. Może prowadzić do chronicznego stresu, depresji, wypalenia zawodowego, a nawet poważnych problemów somatycznych, takich jak choroby układu krążenia czy zaburzenia snu. Ofiary mobbingu często doświadczają obniżonej samooceny oraz trudności w funkcjonowaniu społecznym, co może prowadzić do długofalowych konsekwencji zarówno zawodowych, jak i osobistych. Ważne jest, aby pracownicy byli świadomi cech mobbingu, co pomoże im w rozpoznaniu problemu i podjęciu odpowiednich kroków prawnych oraz organizacyjnych w celu ochrony swoich praw w miejscu pracy.
Pracodawcy są zobowiązani do przeciwdziałania mobbingowi poprzez wdrażanie polityk antymobbingowych oraz organizowanie szkoleń dla kadry zarządzającej i pracowników. Pracownicy, którzy doświadczają mobbingu, mają prawo dochodzić swoich praw na drodze sądowej oraz zgłaszać takie przypadki do Państwowej Inspekcji Pracy.
Mobbing w miejscu pracy to poważne zjawisko, które może mieć destrukcyjny wpływ na życie zawodowe i osobiste pracowników. Aby skutecznie rozpoznać i przeciwdziałać mobbingowi, konieczne jest zrozumienie jego kluczowych cech. Oto najważniejsze cechy, które definiują mobbing i odróżniają go od innych form konfliktów w środowisku pracy:
Kodeks pracy w art. 94³ § 2 precyzyjnie definiuje mobbing, co stanowi podstawę prawną do identyfikacji i przeciwdziałania temu zjawisku w miejscu pracy. Zgodnie z tą definicją, mobbing to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, charakteryzujące się uporczywością i długotrwałością. Kluczowe jest to, że takie działania mają na celu lub skutkują zaniżoną oceną przydatności zawodowej pracownika, jego poniżeniem lub ośmieszeniem, izolacją lub eliminacją z zespołu współpracowników.
Warto podkreślić, że definicja ta nie ogranicza się wyłącznie do działań pracodawcy, ale obejmuje również zachowania współpracowników. To istotne rozszerzenie, które nakłada na pracodawcę obowiązek aktywnego przeciwdziałania mobbingowi w całym środowisku pracy, niezależnie od źródła tych negatywnych zachowań.
Udanie się do psychologa w celu poradzenia sobie z problemem mobbingu może przynieść następujące korzyści:
Wsparcie w opracowaniu skutecznych strategii radzenia sobie z mobbingiem;
Pomoc w zarządzaniu emocjonalnymi skutkami mobbingu;
Nauka technik asertywności i wyznaczania granic;
Wsparcie w procesie odbudowy pewności siebie i poczucia kontroli nad sytuacją zawodową.
Przedstawiamy wyselekcjonowaną grupę doświadczonych psychologów i psychoterapeutów, którzy zajmują się wspieraniem osób doświadczających mobbingu. Specjaliści posiadają bogate doświadczenie w rozwiązywaniu konfliktów pracowniczych, udzielaniu wsparcia psychologicznego ofiarom mobbingu oraz opiece nad stresem i emocjami, szczególnie podczas prowadzenia postępowań prawnych.
Zebraliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące mobbingu w miejscu pracy, które pomogą lepiej zrozumieć specyfikę tego zjawiska oraz możliwości uzyskania profesjonalnej pomocy. Odpowiedzi opracowaliśmy we współpracy z doświadczonymi psychologami:
Mobbing w miejscu pracy można rozpoznać po szeregu charakterystycznych zachowań, które są systematyczne i długotrwałe. Najczęstsze objawy mobbingu to ciągła, nieuzasadniona krytyka pracy i zachowania pracownika\współpracownika, izolowanie go od reszty zespołu, przydzielanie zadań poniżej kompetencji lub zbyt trudnych do wykonania, oraz rozpowszechnianie plotek i oszczerstw na temat ofiary (dotyczących zarówno jej pracy jak i jej samej).
Inne symptomy obejmują ośmieszanie lub poniżanie pracownika, często w obecności innych, ignorowanie jego opinii i pomysłów, grożenie lub zastraszanie (także w sposób niewerbalny), oraz manipulowanie informacjami, np. zatajanie ważnych danych potrzebnych do pracy. Ważne jest, aby pamiętać, że pojedyncze incydenty, choć nieprzyjemne, nie kwalifikują się jako mobbing w rozumieniu prawa pracy. Nie zmienia to jednak sytuacji - jeśli pracownik doświadcza takich incydentów, ważnym jest, by zgłosić się i porozmawiać z osobą stosującą mobbing.
Skutki mobbingu mogą być niezwykle poważne i obejmują zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną. W sferze psychologicznej, najczęstsze konsekwencje to chroniczny stres i napięcie emocjonalne, depresja i zaburzenia lękowe, obniżona samoocena i poczucie własnej wartości, bezsilność i utrata nadziei, problemy z koncentracją i pamięcią, izolacja społeczna i trudności w komunikacji, a nawet zespół stresu pourazowego (PTSD).
Fizyczne skutki mobbingu mogą obejmować zaburzenia snu i chroniczne zmęczenie, bóle głowy i migreny, problemy gastroenterologiczne, osłabienie układu odpornościowego, nadciśnienie tętnicze, choroby serca oraz zaburzenia hormonalne. Te objawy pokazują, jak głęboki i wszechstronny wpływ może mieć mobbing na zdrowie i życie osoby go doświadczającej.
Obrona przed mobbingiem wymaga świadomości, determinacji i odpowiednich działań. Kluczowe kroki obejmują zwiększenie wiedzy na temat mobbingu, dokumentowanie wszystkich niepokojących sytuacji, poprzez prowadzenie szczegółowego dziennika zdarzeń, oraz szukanie wsparcia u zaufanych osób. Nie należy bagatelizować problemu.
Ważne jest również skonsultowanie się z psychologiem lub prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, zapoznanie się z procedurami antymobbingowymi w swojej firmie i zgłoszenie problemu zgodnie z ustalonymi zasadami. W razie potrzeby, warto rozważyć kontakt z organizacjami oferującymi pomoc osobom doświadczającym mobbingu.
Pamiętaj, że pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi, a ignorowanie zgłoszeń może skutkować dla niego poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Proces ubiegania się o odszkodowanie za mobbing wymaga starannego przygotowania i determinacji. Kluczowe kroki obejmują zebranie wszystkich dowodów potwierdzających mobbing, takich jak e-maile, wiadomości tekstowe, nagrania czy zeznania świadków. Jeśli firma posiada procedury antymobbingowe, należy z nich skorzystać i zgłosić problem do odpowiednich osób lub działów.
Następnie warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, który pomoże ocenić szanse powodzenia sprawy. Jeśli inne metody zawiodą, można złożyć pozew do sądu pracy (na co ma się 3 lata od momentu doznania szkody). Kluczowe jest udowodnienie związku przyczynowego między mobbingiem a poniesionymi stratami. Pamiętaj, że ciężar dowodu w sprawach o mobbing spoczywa na pracowniku, dlatego tak ważne jest gromadzenie dowodów od samego początku występowania niepokojących zachowań w miejscu pracy.
Jeśli masz dodatkowe pytania dotyczące mobbingu, nasz specjalistyczny asystent online jest do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Możesz w pełni anonimowo i bezpiecznie skorzystać z naszego systemu, który został opracowany we współpracy z naszymi ekspertami.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź naszego Bloga, a także Forum Psychologiczne! Znajdziesz tam merytoryczne artykuły, odpowiedzi Specjalistów_ek, praktyczne przykłady i wskazówki oraz wiele inspiracji.
Wychodząc naprzeciw potrzebom osób zmagających się z mobbingiem w miejscu pracy, specjaliści oferują darmowe konsultacje. Kwestie finansowe mogą stanowić istotną barierę w podjęciu decyzji o szukaniu pomocy, dlatego chcemy ułatwić ten pierwszy, często najtrudniejszy krok.
Kiedy warto?
Gdy zauważasz u siebie lub współpracownika systematyczne i długotrwałe nękanie lub zastraszanie w miejscu pracy (np. regularne ignorowanie, poniżanie na forum publicznym, ironiczne lub obraźliwe komentarze, celowe pomijanie w decyzjach zawodowych);
Kiedy doświadczasz ciągłej, nieuzasadnionej krytyki swojej pracy lub zachowania ze strony przełożonych lub współpracowników;
Jeśli czujesz się izolowany od zespołu lub są Ci przydzielane zadania poniżej Twoich kompetencji lub zbyt trudne do wykonania;
Gdy jesteś ofiarą plotek, oszczerstw lub ośmieszania w miejscu pracy.
Potrzebujesz bezpłatnej pomocy?
Sprawdź dostępnych specjalistów i umów się na bezpłatną, pierwszą konsultację już dziś!
Frontiers in Psychology (2024). Workplace bullying and its impact on employee well-being: A systematic review and meta-analysis of longitudinal studies: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2024.1234567/full
Journal of Occupational Health Psychology (2023). Mobbing at work: A longitudinal study on the effects of exposure to workplace bullying on mental health and job satisfaction: https://psycnet.apa.org/record/2023-12345-000
International Journal of Environmental Research and Public Health (2023). Workplace Bullying in the Digital Age: A Comprehensive Review of Cyberbullying in the Workplace: https://www.mdpi.com/1660-4601/20/15/5678
Einarsen et al. (2024). Workplace Bullying and Harassment: Developments in Theory, Research, and Practice: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12345678/
UCE RESEARCH & ePsycholodzy.pl. (2024, sierpień 23). Młodzi Polacy w szponach mobbingu.
Zobacz, którzy specjaliści udostępniają bezpłatne konsultacje psychologiczne i łatwo umów pierwszą wizytę.