Wśród testów wykorzystywanych dodatkowo w diagnostyce ADHD możemy zaliczyć testy neuropsychologiczne. Badania neuropsychologiczne są przeważnie zarezerwowane dla przypadków niejasnych diagnostycznie lub celów edukacyjnych. Dostępnych jest ponad 70 testów do oceny funkcji neuropsychologicznych osób z ADHD. Wiele z nich było stosowanych jednak zbyt rzadko, aby potwierdzić ich trafność. 

W niniejszym artykule zostanie opisany model diagnozy ADHD oraz następujące testy neuropsychologiczne: test uwagi ciągłej CPT, test Stroopa, test łączenia punktów TMT, test fluencji słownej, skala inteligencji Wechslera dla dorosłych (skala pamięci), test MOXO, CAB-ADHD oraz dodatkowe testy badające koncentrację uwagi.

Model diagnozy ADHD

Postawienie właściwej i dokładnej diagnozy jest bardzo pracochłonne i wymaga wielu godzin pracy, w tym paru wizyt u psychologa i psychiatry. Poza wywiadem lekarskim, psychologicznym, życiorysem, testami diagnostycznymi dotyczącymi uwagi, umiejętności koncentracji, osobowości czy inteligencji dużą rolę odgrywają relacje przyjaciół, partnerów, rodziców i rodzeństwa. 

Najważniejsze elementy diagnozy są następujące (Bernau, 2022):

1. Wywiad z pacjentem

2. Obserwacja zachowania

3. Testy psychologiczne (DIVA-5, skale samooceny, testy neuropsychologiczne)

4. Badania medyczne (pediatryczne, internistyczne, neurologiczne, psychiatryczne)

5. Dodatkowa dokumentacja historyczna (dokumenty szkolne, nagrania)

Mózg osoby z ADHD

Jest wiele zmiennych, o których warto pamiętać zarówno u dzieci, jak i dorosłych z ADHD (środowisko, osobowość, zdrowie itp.). Według niektórych badań zbyt wysoki lub zbyt niski poziom niektórych neuroprzekaźników może powodować deficyt poznawczy. Techniki neuroobrazowania wraz z najnowszymi badaniami wykazały, że u osób z ADHD występuje wiele dysfunkcji w różnych obszarach mózgu np. w korze przedczołowej lub jądrach podstawy.

• Kora przedczołowa

Kora przedczołowa jest częścią istoty szarej umieszczonej w przedniej części mózgu (w kierunku przodu). Ta struktura mózgu jest silnie związana z funkcjami wykonawczymi, w tym planowaniem, hamowaniem lub monitorowaniem. Osoby z ADHD mogą mieć zmiany w tej części mózgu, powodujące problemy z organizacją zadań i planowaniem czegoś, co chcą osiągnąć lub z zatrzymaniem automatycznych zachowań.

• Jądra podstawy

Jądra podstawy to zbiór struktur podkorowych zlokalizowanych w "podstawie" mózgu. Główną funkcją jąder podstawy jest regulacja dobrowolnego ruchu i nauki umiejętności motorycznych. W związku z tym, jeśli wystąpią problemy w połączeniach łączących strukturę mózgu odpowiedzialną za hamowanie z jądrami podstawy (odpowiedzialnymi za ruch dobrowolny), wynikiem jest nadaktywność lub nadmierny ruch ciała, który jest zwykle widoczny u osób z ADHD.

Dzieci i dorośli z ADHD na ogół mają trudności z koncentracją i utrzymaniem uwagi na dokończeniu rozpoczętych zadań, mogą mieć również w różnym stopniu problemy z nadaktywnością oraz impulsywnością. 

W rzeczywistości mogą być charakteryzowane przez ich powolność lub hipoaktywność. Problemy z uwagą są na ogół spowodowane osłabioną aktywnością funkcjonalną i niedoborami w korze przedczołowej mózgu, które przerywają informacje z prawidłowego procesu przetwarzania i powstrzymują mechanizmy neuronowe niezbędne do zrozumienia, inicjowania i unikania zakłóceń od prawidłowego przeprowadzania. Osoby z ADHD lub ADD są często rozproszone przez dźwięki płynące z otoczenia, zwracają niewielką uwagę na szczegóły i popełniają błędy podczas pracy nad nudnym lub trudnym zadaniem (zadania domowe, projekty lub inne czynności). 

Przykładowe badania neuropsychologiczne w przebiegu ADHD

Amerykański neuropsycholog Larry J. Seidman zwrócił uwagę na pięć testów, które najbardziej jednoznacznie pozwalały na odróżnienie osób z ADHD od grupy kontrolnej i zostały wykorzystane w co najmniej 7 badaniach. Były to: test uwagi ciągłej (Continuous Performance Test, CPT), w tym CPT Conners’a, Gordon Diagnostic System i wiele lokalnych odmian wzrokowego CPT; test Stroopa (Stroop Color Word Task); test łączenia punktów (Trial Making Test); test fluencji słownej (Verbal Fluency test) i skala inteligencji Wechslera dla dorosłych (Wechsler Adult Intelligence Scale). 

W badaniach oceniano utrzymywanie uwagi/czujność, planowanie i organizację, hamowanie reakcji, przerzutność i kategoryzację, wybiórczą uwagę i przeszukiwanie wzrokowe, werbalne i wzrokowe uczenie się oraz pamięć. W wyniku badań stwierdzono u 31% osób z ADHD deficyty funkcji wykonawczych (Goodman D.W., 2010, s.80-81).

Najczęściej stosowane testy neuropsychologiczne w diagnozie ADHD 

1. Test uwagi ciągłej CPT 

Służy do oceny procesów uwagi, a dokładnie zaburzeń ciągłości i selektywności uwagi i jej odporności na zakłócenia, czyli różnego rodzaju dystraktory w otoczeniu. 

Jeśli na monitorze badany zauważy tę samą sekwencję znaków dwa razy z rzędu, jego zadaniem jest  jak najszybsze zareagowanie naciśnięciem klawisza myszy. Dodatkowo wymagane jest powstrzymanie się od reakcji, jeśli prezentowana jest sekwencja różniących się bodźców. 

Istotne bodźce eksperymentalne są prezentowane przez okres ok. 50-75 ms, z częstotliwością jednego bodźca w każdej sekundzie i stanowią jedynie 10-20% czasu prezentacji wszystkich bodźców. Oceniana jest liczba nieprawidłowych reakcji na bodźce istotne (bodźce nierozpoznane) oraz liczba reakcji na bodźce nieistotne (bodźce fałszywie rozpoznane) (Borkowska A., 2002).

2. Test Stroopa

Służy do oceny werbalnej pamięci operacyjnej. Składa się z dwóch części: RCNb (Reading Color Names in Black) oraz NCWd (Naming Color of Word/different). 

W części pierwszej RCNb wymagane jest od badanego jak najszybsze przeczytanie 10 rzędów po 5 wyrazów, oznaczających nazwy kolorów, napisanych czarnym drukiem na białej kartce. 

W drugiej części testu NCWd badany powinien jak najszybciej nazwać kolor czcionki poszczególnych wyrazów, przy czym kolor czcionki wyrazu jest różny od koloru przez niego oznaczanego. 

Wymagana jest zmiana formy reakcji (przełączanie z treści do koloru). Ocenia się czas w sekundach potrzebny do wykonania pierwszej i drugiej części oraz liczbę nieprawidłowych odpowiedzi (Borkowska A., 2002).

3. Test łączenia punktów TMT

Służy do oceny pamięci operacyjnej wzrokowo-przestrzennej. 

W pierwszej części testu badany proszony jest o jak najszybsze i jak najdokładniejsze połączenie kółek oznaczonych liczbami od 1 do 25. To badanie pozwala na pomiar szybkości psychomotorycznej. 

W drugiej części testu badany ma za zadanie jak najszybciej, naprzemiennie połączyć kółka oznaczone liczbami 1-13 i literami A-L w porządku 1-A-2-B-3-C itd. Czynność ta wymaga utrzymania w pamięci operacyjnej dwóch różnych sekwencji liczby i litery. Oceniany jest czas wykonania pierwszej i drugiej części testu w sekundach oraz poprawność wykonania (Tombaugh T.N., 2004)

4. Test fluencji słownej

Jest prostym, krótkim narzędziem składającym się z pięciu zadań podstawowych oraz dwóch zadań dodatkowych. Test jest przeznaczony do badania osób dorosłych. Test Fluencji Słownej charakteryzuje się wysoką rzetelnością. Jest także trafnym i czułym narzędziem do pomiaru funkcji poznawczych; pozwala na zróżnicowanie zarówno znaczących, jak i subtelnych deficytów w zakresie szeregu funkcji, takich jak: uwaga, pamięć semantyczna (inaczej pamięć opisowa, czyli wiedza na temat słów, pojęć i tych wszystkich faktów, które są oparte na wiedzy językowej), pamięć robocza, funkcje wykonawcze, myślenie abstrakcyjne czy inteligencja werbalna.

5. Skala inteligencji Wechslera dla dorosłych (skala pamięci)

Test WAIS-R jest testem badającym inteligencję płynną uwarunkowaną czynnikami genetycznymi i inteligencję skrystalizowaną uwarunkowaną czynnikami środowiskowymi oraz kulturowymi. 

W teście można wyróżnić niektóre podtesty, które służą również w badaniach pamięci. Są to: Wiadomości, Słownik, Braki w obrazkach, Powtarzanie Cyfr oraz Arytmetyka. 

Skalę pamięci Wechslera można zastosować także pomocniczo, jako badanie neuropsychologiczne w ADHD.

• Wiadomości - mierzą zakres i głębokość opanowanej przez osobę badaną wiedzy. Osobie badanej zadaje się wiele pytań dotyczących jej wiedzy ogólnej, np. Kto dowodził w bitwie pod Racławicami? Kto napisał Boską Komedię? Jakie miasto jest stolicą Włoch? Test Wiadomości mierzy fakty i wiedzę zdobyte w ciągu życia i procesu edukacji oraz odwołuje się do pamięci trwałej. 

• Słownik - test badający pamięć trwałą, będący testem werbalnym, bada rozumienie sensu słów, zdań i zwrotów językowych, a także takie aspekty pamięci, jak jej trwałość, wierność odtwarzania czy gotowość do powielania zapamiętanego materiału werbalnego. Polega na podaniu definicji określonych słów, np. Co to jest astronomia, pomidor, antena itd. 

• Powtarzanie cyfr - to test mierzący zakres pamięci roboczej oraz koncentrację uwagi. Badający czyta szereg cyfr, które badany musi powtórzyć. Zaczyna od trzech i stopniowo dochodzi do dziewięciu. W drugiej części zadania badający zaczyna od dwóch cyfr, dochodzi do ośmiu i prosi osobę badaną o powtarzanie cyfr wspak (Niedźwieńska A., 1999).

• Braki w obrazkach - jest testem bezsłownym. Osoba badana otrzymuje serię dwudziestu kart przedstawiających dobrze znane sceny lub przedmioty (np. żabę, nożyce, okulary) i musi odpowiedzieć, jakiego elementu przedmiotu lub sytuacji brakuje na rysunku. Test bada zdolność odróżniania szczegółów istotnych od nieistotnych, organizację percepcji, identyfikację znanych przedmiotów, rozumowanie, percepcję wzrokową i wzrokową pamięć długotrwałą. 

Duże nasycenie testu inteligencji Wechslera zadaniami pamięciowymi sprawia, że stosuje się go też wobec osób, które mają problemy z zapamiętywaniem i gubieniem przedmiotów, u których podejrzewa się zespół hiperkinetyczny z deficytami uwagi - ADHD. 

• Arytmetyka - test związany jest z badaniem pamięci krótkotrwałej, operacyjnej, diagnozuje rozumienie ilościowe i polega na wykonaniu obliczeń w pamięci i podaniu wyniku po wysłuchaniu zadania matematycznego. Nie można przy tym używać żadnych pomocy, np. papieru czy kalkulatora. 

Skala Wechslera zawiera również jeden z wyników czynnikowych: Pamięć i odporność na dystraktory mierzony za pomocą takich testów jak: powtarzanie cyfr wprost i wspak, arytmetyka oraz symbole cyfr. Wyniki uzyskane z tych testów mogą posłużyć w wersji skróconej do badania pamięci. 

Niskie wyniki pacjenta uzyskane w podtestach: Wiadomości, Słownik, Braki w Obrazkach mogą wskazywać na obniżenie funkcjonowania pamięci długotrwałej. 

Natomiast niskie wyniki w podtestach: Powtarzanie Cyfr oraz Arytmetyka świadczą o gorszym funkcjonowaniu pamięci operacyjnej, krótkotrwałej.

6. Test MOXO

Jest nowoczesnym narzędziem pozwalającym na ocenę funkcjonowania badanego w czterech obszarach zaliczanych do podstawowych objawów ADHD, którymi są: uwaga, czas reakcji, impulsywność oraz nadruchliwość. 

Test MOXO jest komputerowym narzędziem mierzącym poziom utrzymywania uwagi, szybkość reakcji oraz poziom impulsywności i hiperaktywności w odniesieniu do norm wiekowych oraz płci. 

MOXO stosuje się jako metodę wspomagającą diagnostykę ADHD. 

Test Moxo został zaprojektowany oraz unormowany w taki sposób, by wspierać diagnozę w obszarze zaburzeń uwagi, czasu reakcji, impulsywności oraz nadaktywności dla dwóch grup badanych (Hetmańczyk H., Kawiak E., 2018):

• dzieci w wieku 6-12 lat,

• młodzieży i dorosłych w wieku 13-70 lat.

Badanie za pomocą testu Moxo wykonywane jest przez odpowiednio przeszkolonych specjalistów, m.in. psychiatrów, neurologów, psychologów i pedagogów. 

Podczas badania osoba badana wypełnia w określonym czasie zadania przy użyciu komputera, zgodnie z poleceniem diagnosty. Podczas trwania badania na monitorze komputera pojawiają się różne obrazy. 

Zadaniem badanego jest jak najszybsza reakcja wyrażona poprzez jednokrotne naciśnięcie klawisza spacji, gdy zobaczy na monitorze określony obraz – element celowy oraz brak reakcji, w momencie gdy pojawiać się będą inne obrazy – elementy dodatkowe. W celu zbliżenia do warunków wykonywania prób testowych do warunków rzeczywistych, w teście wykorzystano szereg różnorodnych elementów rozpraszających – dystraktorów. 

Dystraktory mają charakter: 

• wizualny (dodatkowe elementy pojawiające się na ekranie komputera), 

• dźwiękowy (odgłosy towarzyszące pojawiającym się obrazom)

• mieszane

Natężenie dystraktorów zmienia się podczas wykonywania testu. 

Po wykonaniu testu program MOXO generuje profil badanego, w którym otrzymane wyniki mierzone są w kontekście czasu oraz z uwzględnieniem pojawiających się dystraktorów. Dzięki temu możliwe jest określenie czasu oraz rodzaju reakcji badanego na pojawiające się bodźce zewnętrzne. 

Poszczególne wyniki zostają odniesione do norm wiekowych oraz płci badanego. 

Wyniki interpretuje się w czterech badanych obszarach: uwagi, czasu reakcji, impulsywności oraz nadruchliwości. Otrzymane wyniki prezentowane są w formie graficznej za pomocą tabel oraz wykresów. Test MOXO wprowadzony na rynek w 2014 roku jest coraz częściej wykorzystywanym narzędziem w publicznych i prywatnych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Hetmańczyk H., Kawiak E., 2018).

7. Test CAB-ADHD 

Zespół nadpobudliwości z deficytem uwagi lub zespół deficytu uwagi (ADHD lub ADD) wymaga wielodyscyplinarnej oceny i wyczerpującej diagnostyki różnicowej w celu odrzucenia niewłaściwej symptomatologii, która może być lepiej wyjaśniona przez zaburzenia depresyjne, lękowo-nerwicowe, zaburzenia uczenia się lub inne schorzenia.

Ocena różnych obszarów, w tym badania neuropsychologiczne, są skutecznymi narzędziami do diagnozowania ADHD lub ADD. Test CAB-ADHD powinien być stosowany jako uzupełnienie profesjonalnej diagnozy, ale nigdy nie może zastąpić konsultacji lekarskiej i psychologicznej. 

Za pomocą nowoczesnego testu CAB-ADHD można dokonać oceny poznawczej dla pacjentów z ADHD lub ADD. Jest  narzędziem, które składa się z baterii zadań i ćwiczeń, które umożliwiają szybkie i precyzyjne wykrycie objawów, cech i dysfunkcji procesów poznawczych w przebiegu zaburzenia. 

Test wykonywany jest w wersji online,  umożliwia pełną ocenę poznawczą, poznanie mocnych i słabych stron pacjenta, rozpoznania typu: ADD lub ADHD, ocenę indeksu ryzyka obecności zaburzenia z niezawodnością naukową. Test nadaje się dla dorosłych i dzieci powyżej 7. roku życia. 

Specjalista może z łatwością używać tej baterii testów do oceny neuropsychologicznej. Wyniki z oceny są automatycznie dostępne po zakończeniu testu, który trwa około 30-40 minut.

Problemy z nadaktywnością, impulsywnością, nieuwagą, trudności w kontaktach społecznych oraz w szkole czy pracy, mogą wynikać z deficytu w różnych umiejętnościach poznawczych. Do głównych narzędzi badających obszary poznawcze i umiejętności w CAB-ADHD można zaliczyć: 

• Selektywny test uwagi

Test selektywnej uwagi jest oparty na klasycznym teście d2 (Brickenkamp, 1962). Zadanie to ma na celu zmierzenie selektywnej uwagi pacjenta.

• Test trwałej odpowiedzi

Test Trwałej Odpowiedzi na Uwagę opiera się na klasycznym zadaniu o tej samej nazwie (SART; Robertson i in., 1977). To zadanie ma na celu zmierzenie ciągłej uwagi badanego.

• Test zgodności liczby i rozmiaru

Test został zainspirowany klasycznym testem Stroopa (Stroop, 1935). 

Zadanie badanych polega na naciśnięciu większego z dwóch kół, niezależnie od liczby wpisanej w każde kółko, ignorując tekst, który mógłby pojawić się w górnej środkowej części ekranu. Następnie są zobowiązani do naciśnięcia wyższego numeru, niezależnie od wielkości okręgu, w który jest wpisany numer.

• Test czujności psychomotorycznej

Test został zainspirowany klasycznymi paradygmatami Go/No Go Task (Gordon & Caramazza, 1982), Continuous Performance Test (Conners, 1989; Epstein i in., 2001) oraz Psychomotor Vigilance Task (Dinges, Powell, 1985).

 Zadaniem badanego jest szybkie naciskanie kół pojawiających się na ekranie i ignorowanie sześciokątów, jeśli one również się pojawią. W zadaniu osadzonych jest 16 elementów składających się tylko z kręgów i 8 elementów składających się z kręgów i sześciokątów. Dla każdego elementu zbierane są dane dotyczące czasu odpowiedzi, dokładności odpowiedzi i odległości kursora od środka celu.

• Test tworzenia szlaków

Test tworzenia szlaków jest cyfrową repliką testu o tej samej nazwie TMT (Reitan, 1955; Reitan, 1958). To zadanie sprawdza szybkość przetwarzania, elastyczność poznawczą, zdolność do skutecznego skanowania wizualnego, a także inne podstawowe funkcje wykonawcze.

• Test sygnału stopu

Test  opiera się na klasycznym teście Conners (CPT). Badany musi szybko reagować na zmieniające się kolory, co umożliwi ocenę hamowania, przerzutności uwagi i koncentracji.

Dodatkowe testy badające koncentrację uwagi

W celu dokładniejszego zbadania skupienia i podzielności uwagi można wykorzystać w diagnozie ADHD również następujące testy:

• Test D2 Brickenkampa

Test należy do technik niewerbalnych objaśniających kilka wskaźników uwagi, takich jak: szybkość spostrzegania, ilość błędów (dokładności) oraz ogólna zdolność spostrzegania (skorygowany wskaźnik szybkości uwzględniający liczbę błędów) i wskaźnik koncentracji. 

Test mieści się na dwustronnie zadrukowanym arkuszu formatu A4. 

Zadanie badanego polega na skreślaniu odpowiednio oznakowanych liter "d" (z dwiema kreskami) w szeregach różnie oznakowanych liter "p" i "d". 

Jest stosowany głównie w poradnictwie szkolnym i zawodowym, jak również w diagnozie klinicznej. Test posiada wysoką rzetelność i zadowalające współczynniki stabilności bezwzględnej. Trafność testu została oceniona jako wystarczająca na podstawie korelacji z testami do badania zdolności intelektualnych (ZTU Horna i TMZ Ravena), Testem Szybkości i Dokładności Spostrzegania Grimsley'a, Rucha i Warrena oraz ocenami szkolnymi. Normy zostały opracowane dla wieku od 9 do 60 lat dla dzieci w wieku szkolnym, młodzieży i dorosłych. Badanie może być prowadzone grupowo lub indywidualnie. Czas badania właściwego jest ograniczony do 280 sekund.

Niskie wyniki uzyskane przez pacjenta w teście mogą świadczyć o obniżonej koncentracji uwagi. 

Stosując w terapii ADHD metodę EEG Biofeedback należy dopasować odpowiednio protokoły terapeutyczne podczas sesji. Należy skoncentrować się na podnoszeniu fal Beta (Beta 1) oraz fali sensomotorycznej – odpowiedzialnych za umiejętność koncentracji uwagi oraz stan spokoju motorycznego, w którym działanie jest poprzedzone refleksją, bycie czujnym i uważnym. Jednocześnie należy obniżać poziom fali theta, która odpowiada za dekoncentrację, brak skupienia oraz rozkojarzenie. W tym przypadku można zastosować dwa podstawowe treningi: 

1. theta/beta - trening koncentracji uwagi

2. theta/SMR - trening relaksacyjny oraz wyciszający

• Test Bourdona

Test Bourdona bada utrzymanie uwagi w dłuższym okresie oraz selektywność uwagi. Test wykreślania liter Bourdona polega na prezentacji badanemu arkusza z ciągiem różnych liter i cyfr. 

Zadaniem badanego jest jak najszybsze wykreślenie liter, np. e i r w ciągu 3 min. Rozwiązaniem testu jest suma poprawnie skreślonych liter oraz suma liter opuszczonych i błędnie skreślonych. Każdy z tych rodzajów błędów może wskazywać na zaburzenia w zakresie różnych procesów uwagi, np. osłabienie reakcji na bodźce znaczące w przypadku pomijania liter czy trudności w odróżnieniu bodźców istotnych od nieistotnych (wykreślenie liter dodatkowych) (Borkowska, 2002).

• Test Pierona

Jest modyfikacją testu Bourdona. Jest testem papierowym składającym się z dwóch stron. Pierwsza strona zawiera 400 kwadracików o wymiarach 3x3cm w 20 rzędach jako wersja próbna. Druga strona zawiera 620 kwadracików w 31 rzędach. 

Zadaniem pacjenta jest skreślanie jak najszybciej tych samych kwadracików spośród innych podobnych. Czas badania wynosi 3 min. Celem tego testu jest zbadanie szybkości pracy, podzielności uwagi oraz koncentracji uwagi.

Jeśli pacjent popełni dużo błędów podczas skreślania kwadracików lub będzie skreślał poprawnie, ale w dużo wolniejszym tempie, można podejrzewać u niego trudności ze skupieniem się oraz podzielnością uwagi.

Rys. 1. Fragment testu Pierona

Źródło:https://www.researchgate.net/figure/A-fragment-of-the-Toulouse-Pieron-attention-test-exemplary-lines-of-symbols_fig1_275543504 [dostęp 11.06.2024]

• Test Couvego

Jest to test typu „papier-ołówek”. Bada pamięć i spostrzegawczość. Na dwóch stronach kartki znajdują się liczby trzycyfrowe, przy czym na stronie pierwszej jest ich więcej niż na stronie drugiej. 

Zadanie osoby badanej polega na znalezieniu w określonym czasie jak najwięcej liczb ze strony drugiej na stronie pierwszej, wg następujących zasad: 

• liczby ze strony drugiej wyszukiwane są po kolei, od lewej do prawej strony (wierszami), 

• każdą szukaną liczbę należy skreślić na stronie drugiej i po znalezieniu – także na stronie pierwszej, 

• każdej liczby należy szukać „do skutku", ponieważ wszystkie liczby ze strony drugiej znajdują się na stronie pierwszej. 

Wskaźnikiem wykonania testu jest suma znalezionych liczb, przy czym liczymy najdłuższy szereg do pierwszego błędu. Na wykonanie zadania badany ma 10 min.

• Test R-W

Jest testem szybkości i dokładności pracy. Test składa się z 96 kwadratów, w środku których znajdują się dwie kropki: biała i czarna. 

Zadanie osoby badanej polega na szybkim spostrzeżeniu miejsca, w którym znajduje się białe kółko (kropka) w stosunku do kółka czarnego wewnątrz kwadratu i zaznaczenie odpowiedzi przez postawienie znaczka V na odpowiedniej kresce wśród kresek znajdujących się po prawej stronie kwadratu. 

W zadaniu są tylko cztery możliwości rozmieszczenia kółek w kwadratach i odpowiednio tylko cztery możliwości zaznaczenia odpowiedzi. Czas wykonania testu jest ograniczony do 50 s. Wskaźnikiem wykonania testu R-W jest suma poprawnie rozwiązanych zadań.

Niskie wyniki uzyskane przez pacjenta w teście mogą świadczyć o obniżonej koncentracji uwagi, niższej spostrzegawczości oraz pogorszeniu procesów zapamiętywania.

Podsumowanie

Podsumowując, uzyskane wyniki badań neuropsychologicznych mogą być zaskakujące i sugerować, że wiele osób z ADHD nie ma deficytów w zakresie funkcji neuropsychologicznych, zaś opieranie się na wynikach testów neuropsychologicznych w celu postawienia rozpoznania może spowodować przeoczenie większości osób cierpiących na to zaburzenie. 

Ponadto wyniki kilku badań sugerują, że badania neuropsychologiczne nie pozwalają na definitywne odróżnienie osób z ADHD i osób bez tego zaburzenia. Fakt ten podkreśla jeszcze bardziej znaczenie oceny klinicznej we właściwym diagnozowaniu ADHD u dorosłych. 

Z drugiej strony badanie funkcji poznawczych za pomocą testów neuropsychologicznych może poprawić trafność rozpoznawania ADHD w zakresie zaburzeń koncentracji uwagi i może być wykorzystywana do oceny wyników leczenia.

Bibliografia:

Bernau S., ADHD u dorosłych. Jak ułatwić sobie życie i uspokoić myśli, Wyd. WAM, Kraków, 2022

Borkowska A. Ocena Neuropsychologiczna, [w:] Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.), Psychiatria. Tom 1: Podstawy psychiatrii (539-544). Wrocław: Wydawnictwo Urban&Partner. 2002.

Goodman D.W., ADHD u dorosłych: aktualizacja dla klinicystów dotycząca rozpoznania i oceny,  Psychiatria po Dyplomie, Tom 7, Nr 2, 2010

Hetmańczyk H., Kawiak E., Diagnozowanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z wykorzystaniem testu MOXO, Edukacja – Technika – Informatyka” nr 1/23/2018, Wyd. UR, 2018

Korczyn AD, Peretz C, Aharonson V, et al. - Computer based cognitive training with CogniFit improved cognitive performance above the effect of classic computer games: prospective, randomized, double blind intervention study in the elderly. Alzheimer's & Dementia: The Journal of the Alzheimer's Association 2007; 3(3):S171

Niedźwieńska A., Rodzaje testów do badania pamięci, Przegląd Psychologiczny, 1999, tom 42, Nr 3, 69-90.

Seidman LJ. Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan. Clin Psychol Rev. 2006;26(4):466-485

Tombaugh TN. Trail making test A and B: Normative data stratified by age and education. Arch Clin Neuropsychology 2004; 19:203-214.