Poradnictwo psychologiczne a psychoterapia. Co wybrać?

Jeśli szukasz pomocy psychologicznej, znajdź sprawdzonych psychologów i psychoterapeutów na naszej platformie i łatwo umów wizytę.

„Na jaką wizytę faktycznie się udaję i jaki rodzaj pomocy otrzymam?”

Przemierzając Internet, strony specjalistów, a także rozmawiając z moimi Klientami i Klientkami, zauważam, że terminy: poradnictwa psychologicznego oraz psychoterapii powodują wiele znaków zapytania, a co gorsza niewiele odpowiedzi. Zdarza się, że terminy te są ze sobą mylone. Nierzadko osoby uczestniczące w poradnictwie psychologicznym spodziewają się psychoterapii lub odwrotnie. Niektórzy bywają zaskoczeni, że psycholog rekomenduje odbycie psychoterapii z innym specjalistą. „Jak to? Przecież właśnie na niej byłem!”. Nierzadko ta niewiedza powoduje trudne emocje - złości, żalu, smutku, rozgoryczenia, a nawet może zniechęcić do ponownego szukania pomocy i wsparcia w obszarze zdrowia psychicznego. 

Jako że swoboda w ogłoszeniach specjalistów, a także zapisywaniu się do nich jest bardzo wysoka - spróbuję krótko wyjaśnić czym jest poradnictwo psychologiczne a czym psychoterapia. Dodatkowo opiszę jakimi metodami się cechują, a w końcu czego Ty - jako Klient, możesz oczekiwać od tych form pomocy.

Świadomość od samego początku 

Po pierwsze, niepodważalnym obowiązkiem specjalisty jest klarowne poinformowanie Cię, przed odbyciem pierwszej sesji, na jaką formę pomocy się zapisujesz. Jeżeli jego strona Internetowa lub biogram na Instagramie czy Facebooku nie pozwala na zidentyfikowanie tej informacji - masz prawo o to zapytać i oczekiwać wyczerpującej odpowiedzi. 

Każdy specjalista pracuje inaczej - to jest w porządku. Na przykład zapisując się do kliniki lub poradni, na początku odbędziesz około 3 konsultacje z psychologiem diagnostą, a później zostanie Ci przedstawiona dostępna oferta dalszej pomocy. W jednym prywatnym gabinecie czeka Cię poradnictwo psychologiczne, a w ramach niego np. diagnoza, interwencja kryzysowa lub pomoc psychologiczna. W drugim wstępna konsultacja psychologiczna, a następnie psychoterapia z tym samym specjalistą. Opcji, jak widzisz, może być wiele. Ważne, żebyś przed pierwszą wizytą znał_a zasady gry i zwyczajnie… wiedział_a co Cię czeka na pierwszym spotkaniu oraz jakimi możliwościami pracy dysponuje specjalista. 

Poradnictwo psychologiczne 

Jest to „forma pomocy oferowana osobom zdrowym, doświadczającym problemów życiowych, trudności przystosowawczych i kryzysów rozwojowych”. 

Helena Sęk 

Kto prowadzi sesje? 

Osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku: psychologia. Najlepiej jakby miała ukończone dodatkowe kursy lub szkolenia podyplomowe np. z Diagnozy psychologicznej, Interwencji Kryzysowej, Seksuologii itd. 

Do kogo jest skierowane? 

Poradnictwo psychologiczne skierowane jest osób niedoświadczających zaburzeń psychicznych lub utrwalonych, wtórnych mechanizmów zachowania i przeżywania. Natomiast doświadczających kryzysów życiowych: sytuacyjnych (utrata pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby), egzystencjalnych (poszukiwanie sensu życia, problem z pojęciem wolności, niezależności), a przede wszystkim rozwojowych (na każdy okres wiekowy przypada wyzwanie rozwojowe np. w postaci znalezienia pracy, partnera, separacji z dzieckiem). 

Jakimi obszarami problemowymi się zajmuje?

• Poszukiwanie partnera 

• Znalezienie pracy lub utrata pracy 

• Śmierć bliskiej osoby 

• Poszukiwanie sensu życia 

• Trudność w osiągnięciu niezależności i autonomii 

• Trudność w relacjach z: komunikacją interpersonalną, wyrażaniem uczuć, stawianiem granic 

Jak wygląda zakres pracy? 

Zarówno w poradnictwie psychologicznym, jak i psychoterapii dochodzi do bardzo podobnych etapów w pracy z Klientem/Pacjentem. Różnica polega na rodzaju zachodzących zmian, sposobie ich realizacji, dostępnych narzędziach i obszarach pracy.

• Uwolnienie napięć - rozumianych jako aktualnie przeżywane trudności związane z kryzysami życiowymi. Oznacza to, że jak do tej pory nie doświadczałeś_aś znacznego cierpienia w swoim życiu, ale aktualne wydarzenie, sytuacja czy wyzwanie życiowe spowodowało trudności w przeżywanych emocjach. W obecności psychologa masz możliwość przeżyć i doświadczyć tych emocji. 

• Określenie problemu powodującego trudności - następnie wraz z psychologiem poszukujesz, co stanowi problem, z jaką trudnością się mierzysz. Jest to bardzo ważny etap w poradnictwie psychologicznym, gdyż świadome zidentyfikowanie problemu pozwala na przyjrzenie się mu i przyjęcie innych strategii poradzenia sobie z nim. 

• Znalezienie czynników, które podtrzymują problem - ten etap często okazuje się trudny (choć szalenie istotny), gdyż poza określeniem czynników zewnętrznych (sytuacja, druga osoba), możesz konfrontować się ze swoimi indywidualnymi właściwościami czy sposobem, w jaki nawiązujesz relacje z innymi, a te z kolei mogą podtrzymywać problem. 

• Poszukiwanie nowych sposobów na rozwiązanie problemu - w poradnictwie psychologicznym zakłada się, że każdy problem można rozwiązać na wiele sposobów. Ważne jest, żeby te sposoby czy nowe perspektywy ujrzeć. Następnie wraz z psychologiem ustalasz jak ten inny sposób zachowania wdrożyć w życie. Ma on być konkretny, realistyczny i taki, który ma swój jasno zarysowany początek i koniec.

Jaki jest czas trwania?

Poradnictwo psychologiczne nie zakłada długich kontaktów (rodzaj umowy między specjalistą a Klientem) psychologicznych. Oczywiście zależy to od indywidualnego tempa pracy, ale może ono trwać np. tylko kilka spotkań. Aż uznasz, że problem, z którym się zgłosiłeś_aś został rozwiązany.

Psychoterapia 

„Psychoterapia jest metodą leczenia osób, u których rozpoznano zaburzenia zdrowia psychicznego.”

Jan Czesław Czabała 

Kto prowadzi sesje? 

Osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku: psychologia. Dodatkowo odbyła 4-5-letnie całościowe szkolenie psychoterapeutyczne w wybranym nurcie psychoterapeutycznym. 

Do kogo jest skierowana? 

Zarówno do osób „zdrowych”, jak w poradnictwie psychologicznym, ale przede wszystkim do osób doświadczających zaburzeń psychicznych (zaburzenia nastroju jak np. depresja, zaburzenia lękowe, odżywiania się, psychotyczne np. schizofrenia). Ponadto psychoterapia zajmuje się tymi problemami w Twoim życiu, które wynikają z powtarzających się schematów, mechanizmów czy nieadaptacyjnych wzorców zachowania. 

Jakimi problemami się zajmuje?

Można powiedzieć, że poradnictwo psychologiczne może i często zawiera się w psychoterapii. Zatem obejmuje wszystkie wyżej wspomniane aspekty, a także (idąc za definicją profesora Czabały) proces pracy terapeutycznej ukierunkowany jest na leczenie i zdrowienie, jak również zastępowanie utrwalonych wzorców zachowania. 

Jak wygląda zakres pracy?

• Uwolnienie napięć - zazwyczaj tych, których źródło jest niezidentyfikowane lub nieadekwatnie przypisane. Na przykład złość przeżywana do większości kobiet może być przypisywana, przez Klienta, czynnikom zewnętrznym, gdy w rzeczywistości jest to nieprzeżyta lub nienazwana złość do kobiecej, ważnej postaci w jego życiu (matki, babci, siostry). Zazwyczaj towarzyszy temu wewnętrzne poczucie zagubienia, niezrozumienia i cierpienia. W procesie psychoterapii odkrywa się te napięcia, nazywa i konfrontuje z nimi. 

• Identyfikacja problemu powodującego trudności - ten etap znacząco różni się od działań poradnictwa psychologicznego. Nazywany jest zazwyczaj tzw. wglądem. Co to oznacza? W każdym z nurtów definiowane jest to inaczej - uświadomienie sobie tego, co nieświadome,  wejrzenie w swoje fantazje i pragnienia czy zauważenie powtarzających się schematów zachowania, które obarczone są irracjonalnymi przekonaniami. Osoby zgłaszające się na psychoterapię zazwyczaj podają racjonalny powód swojego przyjścia (utrata pracy, rozwód, kłótnie małżeńskie), jednak w trakcie procesu terapeutycznego okazuje się, że ich cierpienie i niezrozumienie życia nie wynika z aktualnie przeżywanego kryzysu. Jest on jedynie wyzwalaczem trudności, która istniała od dawna i posiada określoną genezę. 

• Podejmowanie nowych zachowań - w psychoterapii, jak i w poradnictwie psychologicznym, to również kluczowy moment. W zależności od nurtu realizowany jest w inny sposób, jednak jego wspólnym mianownikiem jest wypracowanie zastępczych sposobów radzenia sobie z życiowymi sytuacjami. Można to porównać do autopilota. Jak do tej pory osoba, w określonych sytuacjach, podejmowała się sztywnych zachowań, które wynikały z jej utartych schematów, przekazów rodzinnych czy niezaspokojonych pragnień. W procesie psychoterapii uczy się zastępować znane i destrukcyjne schematy, tymi nowymi i konstruktywnymi, poszerzać optykę patrzenia na wydarzenia życiowe i doświadczać nowych zachowań. 

Jaki jest czas trwania?

Mimo iż istnieje tzw. psychoterapia krótkoterminowa, to jednak w większości nurtów psychoterapeutycznych zakładany jest dłuższy czas jej trwania. Oczywiście zależy to od zgłaszanego problemu, rodzaju zaburzenia, indywidualnego tempa pracy i gotowości do współpracy. Podczas pierwszych spotkań terapeutycznych, umawiasz się wspólnie z psychoterapeutą na formę i przewidywaną długość Waszej współpracy. 

Wszystko zależy od trafnej diagnozy i uważnego specjalisty 

Pamiętaj również, że zgłaszając się na poradnictwo psychologiczne do psychologa (psycholożki), możesz otrzymać rekomendację udania się do psychoterapeuty lub innego specjalisty. Może okazać się, że na drodze wstępnej diagnozy (konsultacji) psycholog uzna, że inny sposób pracy w lepszym stopniu odpowie na Twoje potrzeby i pomoże zaopiekować się zgłaszanym problemem.   Powinieneś otrzymać wtedy klarowną informację zwrotną i mieć przestrzeń na zadanie pytań, czy omówienie ewentualnych wątpliwości. Podobnie psychoterapeuta może zachęcić Cię do odbycia konsultacji z seksuologiem, lekarzem psychiatrą czy nawet internistą.

Wizualizacja dla „wzrokowców”

Jako że uwielbiam wszelkie formy wizualizacyjne - począwszy od tabel, a skończywszy na obrazach skojarzeniowych - zostawiam poniżej krótkie, choć wyczerpujące podsumowanie różnic między poradnictwem psychologicznym a psychoterapią.