Mity i błędne przekonania na temat psychoterapii

Wokół psychoterapii narosło wiele mitów, które mogą sprawiać, że część osób będzie wstydziła się skorzystać z profesjonalnego wsparcia. Błędne przekonania na temat terapii kształtują w dużej mierze media. W Internecie możemy znaleźć wiele treści, że terapia to powód do wstydu, a dorosły człowiek sam powinien radzić sobie z problemami. Dlatego też przyjrzyjmy się najpopularniejszym mitom na temat psychoterapii i omówmy je po kolei, aby rozwiać wątpliwości związane z profesjonalną pomocą psychologiczną. 

⛔️ Tylko osoby chore psychicznie potrzebują psychoterapii

Nie tylko. Psychoterapia skierowana jest do osób, które faktycznie cierpią na poważne zaburzenia psychiczne, ale i do osób, które potrzebują wsparcia. Przykładowo, mają trudności w kontaktach z innymi, przechodzą przez kryzys w związku lub mają trudności w uporaniu się z żałobą. Psychoterapia to także forma dbania o swoje zdrowie oraz szansa na prowadzenie bardziej satysfakcjonującego życia.

⛔️ Psychoterapeuta doradza i powie mi „jak żyć”

Psychoterapeuta nie udziela rad. Za to zadaje trafne pytania, aby klient samodzielnie dotarł do sedna problemu. Nie od dziś wiadomo, że każdy z nas sam wie, co jest dla nas najlepsze, a rolą psychoterapeuty jest towarzyszenie i pomaganie w odkrywaniu swoich potrzeb. Czasami nie mamy do nich dostępu lub mamy trudności z odróżnieniem, co jest naszym celem, a co jest narzucone przez społeczeństwo. Psychoterapeuta towarzyszy klientowi w dojściu do równowagi psychicznej, ale to pacjent wykonuje najważniejszą pracę.

⛔️ Dorosły człowiek powinien radzić sobie sam z problemami 

Dojrzały człowiek ma świadomość, że w życiu pojawiają się sytuacje, które wywołują silne cierpienie i pomimo prób, czasami trudno samemu rozwiązać niektóre problemy. Zwrócenie się o pomoc do specjalisty także jest zasobem i świadczy o wewnętrznej sile człowieka. Chodzenie na psychoterapię nie jest przejawem słabości, a umiejętnością poradzenia sobie z przeciwnościami.  

Jest to szczególnie ważny temat w przypadku mężczyzn, na których spoczywa większa presja, aby „radzić sobie z życiem”.  Wspieranie partnera i dawanie mu przestrzeni na przeżywanie całej gamy emocji sprawia, że mężczyźni dają sobie przyzwolenie na to, aby czasami nie radzić sobie z natłokiem problemów. Najważniejsza jest świadomość, że to nie czyni ich gorszymi.

⛔️ Psychoterapia nie różni się niczym od rozmowy z przyjacielem

Psychoterapia pod wieloma względami różni się od rozmowy z bliskimi osobami. Na terapii realizujemy konkretne cele, które ustalimy na początku pracy. Ponadto relacja jest asymetryczna, ponieważ terapeuta wie dużo o kliencie, a pacjent o psychoterapeucie nie wie nic. Terapia koncentruje się jedynie na problemach klienta i nie ma tu żadnych zobowiązań w przeciwieństwie do relacji koleżeńskiej. Zarówno w trakcie terapii, jak i po jej zakończeniu niemożliwe jest utrzymywanie prywatnych kontaktów między sobą. 

⛔️ Psychoterapia to głównie analizowanie dzieciństwa

Z pewnością warto poświęcić trochę czasu na powrót do dzieciństwa i przeanalizowanie swoich doświadczeń. Nasze przeszłe relacje, szczególnie te z opiekunami i ważnymi dla nas osobami, kształtują naszą osobowość. Celem terapii nie jest obwinianie rodziców, ale uchwycenie powtarzających się schematów działania, przeżywania, które nie zawsze są uświadomione. Mimo wszystko nie zawsze w terapii wraca się do dzieciństwa. Wiele zależy od problemu i celu terapii. Warto wiedzieć, że to klient decyduje o tym, o czym będzie mówił na sesji.

⛔️ Psychoterapia pozwoli mi pozbyć się wszystkich trosk 

Celem spotkań z terapeutą nie jest pozbycie się wszystkich problemów, ale pomoc w świadomym przeżywaniu i radzeniu sobie z przyszłymi trudnościami. Psychoterapia pozwala budować  zadowalające relacje oraz doświadczać emocji, dzięki którym życie stanie się barwniejsze.

⛔️ Jeśli terapeuta jest dobry, to po każdej sesji będą czuł się lepiej

Może się tak zdarzyć, że wyraźna poprawa będzie dopiero po kilku spotkaniach. Niekiedy w terapii są okresy, w których pacjent odczuwa ulgę i robi duże postępy. Ale też może się tak zdarzyć, że będzie czuł się samotny, zawstydzony i niepewny. W psychoterapii cały wachlarz odczuć jest jak najbardziej w porządku. Psychoterapia to proces, który nie zawsze jest linearny liniowy. Warto, aby na bieżąco rozmawiać o swoich przeżyciach i zaakceptować, że czasami poprawa może pojawić się dopiero po jakimś czasie i w trakcie terapii będzie się odczuwało również gorszy nastrój.

⛔️ Nie mam pieniędzy na terapię

Faktycznie, prywatnie psychoterapia jest kosztowna i nie każdego stać na tak duży wydatek. Ceny terapii w Warszawie wahają się do 120 zł do 170 zł za 50 min. Zakładając, że psychoterapia będzie odbywać się raz w tygodniu, to jest to wydatek rzędu 500-600 zł miesięcznie. Jeśli wybierzemy dobrego i doświadczonego psychoterapeutę, to w pewnym sensie za te pieniądze możemy zyskać szczęśliwy związek lub umiejętność budowania relacji. Psychoterapia może być drogą, pozwalającą wieść szczęśliwe życie. Z tej perspektywy koszty związane z leczeniem psychoterapii mogą już nie być tak wysokie. 

Mimo wszystko, każdy z nas ma inną sytuację materialną, więc warto skorzystać z pomocy psychologicznej na NFZ. W tym przypadku należy uzbroić się w cierpliwość, ponieważ na pierwszą wizytę czasami czeka się tygodniami. Tak jest zwykle, ale nie jest to regułą. Nie jest to krótko, ale czas i tak będzie płynął, więc warto zrobić pierwszy krok i zapisać się na wizytę, która odbędzie się nawet za kilka tygodni. W wielu przypadkach możemy także skorzystać z doraźnej pomocy w najbliższym Ośrodku Interwencji Kryzysowej.

⛔️ Boję się, że uzależnię się od psychoterapeuty

Może tak się stać, że terapeuta będzie ważną osobą dla klienta. Najczęściej wynika to ze świadomych i nieświadomych potrzeb pacjenta, które warto omówić w trakcie sesji. W końcu jednym z celów psychoterapii jest zdobycie większej świadomości siebie i swoich odczuć. Na pewno profesjonalny psychoterapeuta nie dopuści do sytuacji uzależnienia się od spotkań. I będzie dążył do uzyskania samodzielności przez klienta.

⛔️ Boję się, że psycholog mnie oceni

Dobry terapeuta nie kieruje się swoją opinią, tylko wspiera klienta i podąża za jego potrzebami. Oczywiście ludzie, w tym terapeuci, z natury wyrabiają sobie opinie na wiele tematów, ale psycholodzy potrafią skutecznie zostawić swoje osądy i skupić się na tym, czego potrzebuje klient.

⛔️ Nikt nie będzie mi mówił, co mam robić w życiu

Terapia nie polega na dawaniu rad. Terapeuta czasami może zasugerować rozwiązanie, ale to nie zdarza się często. Najważniejsze jest, aby stworzyć bezpieczną atmosferę, w której klient będzie mógł przejść przez proces zdrowienia. Celem terapii jest to, aby pacjent samodzielnie nauczył się znajdować rozwiązania, ale patrząc na nie już z nowej perspektywy. 

⛔️ Psychoterapia trwa latami

Może się tak zdarzyć, ale nie musi. Najczęściej w nurcie psychoanalitycznym psychoterapia trwa kilka lat. Jeśli jednak klient przyjdzie z konkretnym problemem, może się skończyć na kilku spotkaniach. Jeśli trudności narastały przez wiele lat, nie można oczekiwać, że wszystkie problemy rozwiąże się w ciągu miesiąca. Niektórym się wydaje, że skoro po kilku sesjach problem nie został rozwiązany, to terapia nie działa. Nic bardziej mylnego. Jest to proces, który u każdego przebiega w innym tempie. Przed umówieniem się na sesję, warto dowiedzieć się więcej na temat nurtów – niektóre z nich nastawiają się na długą relację terapeutyczną (np. nurt psychodynamiczny), a inne na kilka spotkań (np. Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach). 

⛔️ Psychoterapia to powód do wstydu

Mimo wielu przeprowadzonych kampanii społecznych i coraz większej świadomości na temat zdrowia psychicznego psychoterapia nadal jest uważana za coś, o czym nie wypada mówić publicznie. Powszechnie uważa się, że każdy dorosły człowiek powinien umieć „wziąć się w garść” i stawić czoło problemom. Poszukiwanie pomocy wydaje się oznaką słabości i niesamodzielności.  Mimo że często postrzegamy psychoterapię jako wyraz słabości, to w gruncie rzeczy wymaga ona dużej siły, aby zmierzyć się z własnymi problemami i przeciwstawić się społecznej presji.

⛔️ Po co mi psychoterapia, skoro miałem/am szczęśliwe dzieciństwo

Powszechnie uważa się, że nasze problemy mają źródło w dzieciństwie. Taka wizja często wydaje się sprzeczna z wspomnieniami z dzieciństwa, które w dużej mierze było szczęśliwe. Niekiedy chcemy chronić swoich rodziców przed krytyką ze strony terapeuty. Warto wiedzieć, że w leczeniu nie chodzi o zrzucanie winy za złe samopoczucie na rodziców. Można mieć szczęśliwe dzieciństwo, ale wciąż potrzebować psychoterapii. Wpływ rodziców na nas jest bardzo ważny, a terapia uczy jak przyjrzeć się temu w obiektywny sposób. 

⛔️ Raz już byłam u psychologa i mi nie pomógł

Z pewnością jedno spotkanie nie wystarczy, aby zaszły zauważalne zmiany w funkcjonowaniu. Kolejna kwestia związana jest z dopasowaniem między terapeutą a klientem. Tak jak w codziennych relacjach, należy znaleźć osobę, z którą będzie się dobrze czuło. Nić porozumienia nie zawsze się pojawi, a w przypadku psychoterapii relacja jest jednym z najważniejszych czynników leczących. Niekiedy potrzeba spotkań z więcej niż z jednym terapeutą, aby znaleźć osobę, z którą będzie się dobrze pracowało. Nie jest to niczyja wina, ponieważ każdy jest inną osobowością i poszukuje czegoś innego w kontaktach z ludźmi.

⛔️ Terapia „na żywo” jest lepsza niż przez Internet

Badania pokazują, że terapia online jest tak samo skuteczna, jak psychoterapia „twarzą w twarz”. Mimo wszystko wielu klientów ma obawy przed spotkaniami online z terapeutą. Warto spróbować takiej formy pracy i później podjąć decyzję, czy terapia online jest dla nas. Na pewno konsultacje przez Internet sprawdzą się w przypadku osób, które mieszkają za granicą, mają problemy z poruszaniem się lub nie mają czasu, aby dojeżdżać do gabinetu. 

Często po taką formę wsparcia sięgają klienci, którzy są nieśmiali, a lęk nie pozwala im spotkać się z terapeutą „na żywo”. Sama świadomość, że nie spotykają się „oko w oko”, dodaje im odwagi i pozwala rozpocząć pracę nad sobą. Z pewnością jest to pierwszy krok w kierunku leczenia trudności w kontaktach interpersonalnych. 

Warto wiedzieć, że rozmowa telefoniczna jest skuteczna w przypadku zapobieganiu samobójstwom lub jako wsparcie w kryzysowej sytuacji. 

⛔️ Psychoterapeuci mają „poukładane” własne życie

Może się wydawać, że psychoterapeuta nie ma żadnych problemów, a jego życie jest poukładane. Najczęściej tak nie jest. Psychoterapeuci to zwykli, normalni ludzi, którzy również borykają się z trudnościami. Nie są wolni od wad, wątpliwości i popełniania błędów.  Obowiązkiem każdego psychoterapeuty jest przejście własnej psychoterapii, aby skutecznie pomagać innym. Specjaliści najczęściej mają przepracowane największe problemy oraz świadomość swoich mocnych i słabych stron. Ponadto potrafią swoje niepowodzenia zostawić „przed gabinetem”, aby na sesji w pełni skupić się na kliencie. Oczywiście jest to zaletą, ponieważ mamy do czynienia z żywym człowiekiem, a nie robotem. 

⛔️ Psycholog tylko siedzi i słucha przez całą sesję

Wielu ludziom wydaję się, że psycholodzy i psychoterapeuci „tylko” siedzą i słuchają swoich klientów. W pracy terapeuty bardzo cenną umiejętnością jest tzw. aktywne słuchanie, na które składają się m.in.:

• obserwacja mowy ciała,

• utrzymywanie kontaktu wzrokowego,

• milczenie,

• parafrazowanie,

• odzwierciedlenie emocji,

• i inne.

Każdy psychoterapeuta jest przygotowany do tego, aby w trakcie słuchania pomóc klientowi w głębszym rozumieniu siebie i wydobywanie z jego wnętrza rozwiązań trudności. W procesie zdrowienia to klient jest kierowcą, a terapeuta pilotem. 

⛔️ Na terapii trzeba rozmawiać o problemach, o których się nie chce mówić

Zarówno na terapii, jak i w życiu prywatnym nikt nie może Cię zmusić do rozmowy na temat, którego nie chcesz poruszać. Psychoterapeuci są skoncentrowani na tym, na czym chce klient. W pracy terapeutycznej bardzo ważne jest podążanie za pacjentem i jego potrzebami na „tu i teraz”. Z czasem, kiedy już poznasz terapeutę, być może będziesz chciał się bardziej otworzyć i poruszyć tematy, o których nie chciałeś mówić na początku. Wybór zawsze należy do Ciebie. Rolą terapeuty jest zapewnienie bezpiecznego środowiska klientowi, aby mógł on zająć się sprawami, z którymi chce się podzielić. 

⛔️ Jeśli wybiorę psychologa w ramach NFZ, pracodawca będzie wiedział, że chodzę na terapię

Psychoterapia objęta jest zasadą poufności. Terapeuta jest zobowiązany zachowania w tajemnicy wszystkiego, czego dotyczy leczenie klienta. O ile nie będziesz potrzebował, zwolnienia lekarskiego, nikt nie dowie się, że korzystasz z pomocy psychologa. 

⛔️ Nie mówi się obcym o swoich problemach

Niekiedy łatwiej zwierzyć się obcej osobie, jaką jest psycholog niż powierzyć sekret bliskiej osobie. Psycholog nie ma żadnych uprzedzeń, nie spotyka się z klientem codziennie oraz nie jest emocjonalnie zaangażowany w np. konflikty rodzinne, przyjacielskie. Ponadto obowiązuje go tajemnica zawodowa oraz zasady etyki, dzięki czemu klient ma pewność, że może mu powierzyć swój problem.

⛔️ Psycholog nie zrozumie problemu, jeśli nie przeżył tego samego

A czy inżynier, który projektuje samoloty, jest pilotem? Psycholodzy w trakcie kształcenia uczą się jak słuchać i rozumieć problem „oczami klienta”. Mają także wiedzę jak pomóc pacjentowi w jego zmianie oraz zadawać pytania w taki sposób, że pacjent dojdzie do sedna problemu i znajdzie rozwiązanie trudności. Poza tym terapeuta ma możliwość spojrzenia na problem z innej perspektywy, co jest cenne w procesie leczenia.

⛔️ W psychoterapii wszystko zależy od terapeuty

Wprost przeciwnie. To klient określa cel terapii, a klient podąża za jego potrzebami. Jeśli pacjent nie chce zmieniać konkretnego problemu w życiu, terapeuta to szanuje i nie zachęca do dalszej pracy. Rolą psychoterapeuty jest towarzyszenie i pomagania w procesie zdrowienia. Nawet najlepszy terapeuta nie jest w stanie pomóc, jeśli klient nie chce nic zmieniać. 

⛔️ Na sesji terapeutycznej, klient leży na kozetce

Na początku, gdy zrodziła się psychoterapia, a dokładnie psychoanaliza, pacjenci leżeli na kozetkach. Obecnie odchodzi się od tej praktyki i klient wraz z psychologiem siedzą na fotelach w trakcie spotkania. Na wizytach u psychoanalityka może być inaczej, ale to zależne jest od sposobu pracy danego specjalisty.

Z pewnością nie wymieniliśmy wszystkich mitów na temat psychoterapii, ale mamy nadzieję, że rozprawiliśmy się z najczęstszymi błędnymi przekonaniami na temat terapii. Chętnie poczytamy o mitach, które Wy słyszeliście, aby móc skuteczniej walczyć ze stereotypami na temat profesjonalnej pomocy psychologicznej.

Bibliografia:

• Knight, S. (2020). Jak uspokoić swoje myśli? Wydawnictwo MUZA S.A.

• DeYoung P. (2019). Terapia chronicznego wstydu. Perspektywa relacyjna i neurobiologiczna. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.