Ośrodek Interwencji Kryzysowej - dlaczego warto o nim wiedzieć?

Dbanie o własne zdrowie psychiczne zaczyna być coraz bardziej powszechne i obecne w naszym codziennym funkcjonowaniu. Częściej mówimy i słyszymy o znaczeniu oraz wartości naszego zdrowia – nie tylko fizycznego, ale także psychicznego. Wizyta u psychologa/-żki, psychoterapeuty/-ki czy psychiatry stopniowo zaczyna być zjawiskiem codziennym i naturalnym. Wiele gwiazd i celebrytów/-ek opowiada o swoich kłopotach ze zdrowiem psychicznym, czy zachęca do podjęcia terapii. Ilu z nas jednak słyszało kiedyś lub czytało coś na temat interwencji kryzysowej lub ośrodków interwencji kryzysowej? 

Pomoc psychologiczna kojarzona jest często z psychoterapią, podczas gdy jest to pojęcie znacznie szersze i zawierające w sobie wiele różnych form i rodzajów pomocy, o których warto wiedzieć. Wśród nich wyróżnić można m.in.: poradnictwo psychologiczne, psychoedukację, psychoterapię indywidualną, psychoterapię par, terapię grupową, diagnozę psychologiczną czy właśnie – interwencję kryzysową. Mogą one funkcjonować w połączeniu ze sobą lub jako odrębne formy.

Czym jest interwencja kryzysowa?

Interwencja kryzysowa wyróżniana jest najczęściej jako jedna z form pomocy psychologicznej. Jej zakres jest jednak szerszy i obejmuje każdą pomoc udzielaną osobom znajdującym się w stanie kryzysu (lub nim zagrożoną). Oprócz wsparcia psychologicznego może to być także pomoc: medyczna, prawna, socjalna. Skąd jednak wzięła się ta forma pomocy, jakie są jej założenia i gdzie można ją otrzymać?

Interwencja kryzysowa – rys historyczny i początki

Na powstanie i rozwój interwencji kryzysowej duży wpływ miały m.in. II wojna światowa i masowe katastrofy. Zaobserwowano, że w wyniku traumatycznych doświadczeń u wielu osób wystąpiły charakterystyczne reakcje i zaburzenia funkcjonowania. Pojawiła się potrzeba podjęcia działań mających na celu pomoc ofiarom takich zdarzeń. Zaczęto się dokładniej przyglądać specyfice reakcji osób, które doświadczyły traumy. Pojawiły się nowe sposoby myślenia o kryzysie i stanach wyczerpania psychicznego. 

Duże znaczenie w rozwoju interwencji kryzysowej miały badania prowadzone przez psychiatrę Ericha Lindemanna. Badał on proces żałoby u ludzi, którzy w wyniku pożaru klubu nocnego w Bostonie w 1943 roku, utracili bliską osobę. Jego prace stanowią jedną z najważniejszych pozycji dla interwencji kryzysowej i początek dalszych badań nad psychologicznymi następstwami doświadczenia traumy. Zaczęły też wtedy powstawać ośrodki interwencji kryzysowej, a w latach 50. również instytucje związane z zapobieganiem samobójstwom. Aktualnie interwencja kryzysowa to pojęcie znacznie szersze, mające swoje zastosowanie we wszelkich możliwych rodzajach kryzysów.

Interwencja kryzysowa – definicja i założenia

Interwencja kryzysowa rozumiana jako rodzaj pomocy psychologicznej skierowana jest przede wszystkim do osób doświadczających kryzysu. Ze względu na specyfikę stanu, w jakim znajduje się osoba przeżywająca kryzys, oddziaływania interwencyjne są krótkoterminowe i udzielane zazwyczaj do 24 godzin od momentu zgłoszenia. Częstotliwość spotkań uzależniona jest od indywidualnych potrzeb osoby w kryzysie. Mogą one odbywać się kilka razy w tygodniu, raz w tygodniu lub rzadziej niż raz na tydzień. Pomoc z zakresu interwencji kryzysowej obejmuje m.in.: udzielenie wsparcia psychologicznego, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa (fizycznego i psychicznego), redukcję lęku, poszukiwanie sposobów poradzenia sobie z problemem. Celem tego rodzaju pomocy jest przywrócenie osobie doświadczającej kryzysu równowagi psychicznej, zdolności samodzielnego radzenia sobie z sytuacją oraz powrotu do normalnego funkcjonowania. Jeśli jest taka potrzeba – pomoc taka obejmować może także działania z zakresu m.in.: pomocy medycznej, socjalnej czy prawnej. 

Łatwo można zauważyć, że interwencja kryzysowa to specyficzny rodzaj pomocy psychologicznej, który znacząco różni się od psychoterapii, czy innych jej form. Najważniejszą różnicą jest konieczność udzielenia szybkiej, wręcz natychmiastowej pomocy, w sytuacji zagrożenia. Krótkie porównanie między interwencją kryzysową, a psychoterapią zostało zobrazowane na poniższym rysunku.

Ośrodek Interwencji Kryzysowej – co to za miejsce?

Tematyka kryzysów jest bliska każdemu człowiekowi, ponieważ prędzej czy później doświadczymy kryzysu w naszym życiu. Kryzysy są nieuniknione, ponieważ o tyle, o ile może nam się nie zdarzyć sytuacja związana np. z kataklizmem, gwałtem czy samobójstwem, to z kryzysami rozwojowymi (np. kryzysem wieku średniego, przejściem na emeryturę) z dużym prawdopodobieństwem będziemy mieć do czynienia. Gdzie w takim razie najlepiej zgłosić się po pomoc w sytuacji kryzysu?

Pomoc w zakresie interwencji kryzysowej można uzyskać m.in. w: Ośrodku Interwencji Kryzysowej (OIK), szpitalu psychiatrycznym czy korzystając z tzw. telefonów zaufania. Doświadczając kryzysu najlepiej jest jednak zgłosić się do specjalistycznego ośrodka interwencji kryzysowej, który oferuje bezpłatną, natychmiastową i zazwyczaj interdyscyplinarną pomoc w sytuacji kryzysu. Na terenie każdego powiatu powinien znajdować się przynajmniej jeden taki ośrodek. 

W ośrodkach interwencji kryzysowej pracują interwenci kryzysowi, czyli osoby posiadające specjalistyczną wiedzę z zakresu psychologii kryzysu. Ośrodki interwencji kryzysowej udzielają pomocy w zakresie wszystkich rodzajów kryzysów – od kryzysów rozwojowych po kryzysy traumatyczne. To, czy dana osoba doświadcza kryzysu psychologicznego, zależy od jej subiektywnego odczucia względem danej sytuacji. Te same wydarzenia dla jednych mogą być kryzysami, a dla innych nie. Wsparcie instytucji trwa dopóki sytuacja związana z kryzysem nie zostanie opanowana. Do przykładowych powodów zgłoszenia się do ośrodka interwencji kryzysowej należą: problemy małżeńskie, zdrada, przemoc w rodzinie, próby samobójcze, uzależnienia, kłopoty finansowe, bezrobocie, samotność, problemy mieszkaniowe, silne przeżywanie procesu żałoby, doświadczenie gwałtu, pożar, diagnoza poważnej choroby somatycznej, wiadomość o ciąży itd. 

Do ośrodka interwencji kryzysowej można zgłosić się również w przypadku, gdy ktoś nam bliski doświadcza kryzysu, a my chcielibyśmy dowiedzieć się w jaki sposób możemy tę osobę wesprzeć i co możemy zrobić. W takiej sytuacji pomoc będzie miała charakter bardziej psychoedukacyjny i wspierający. Niektóre ośrodki interwencji kryzysowej oferują także możliwość tymczasowego noclegu, skierowaną głównie dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia zdrowia i/lub życia (np. kobietom i/lub dzieciom doświadczającym przemocy domowej). 

Nie istnieje jednak uniwersalny model ośrodka interwencji kryzysowej, ponieważ zakres i forma jego pracy zależą od potrzeb społeczności, w której się znajduje. Każda taka placówka funkcjonuje w nieco inny sposób. Występują różnice m.in. w zakresie: przewagi rodzaju oferowanej pomocy (medycznej, psychologicznej, socjalnej itp.), dni i godzin otwarcia, formy działalności (rozmowy telefoniczne, wizyty stacjonarne w ośrodku i/ lub wizyty w środowisku klientów). 

Ośrodek Interwencji Kryzysowej – niedoceniane miejsce

Podczas, gdy o istnieniu gabinetów psychoterapeutycznych wiemy w dzisiejszych czas prawie wszyscy, to wiedza na temat ośrodków interwencji kryzysowej nie jest tak rozpowszechniona. A przecież tematyka kryzysów, zmaganie się z nimi, czy obserwowanie innych osób, które ich doświadczają, jest nieodłączną częścią życia każdego człowieka. Czy zatem wiedza na temat interwencji kryzysowej i miejsc, które oferują taką pomoc, nie wydaje się być istotna? 

Ośrodek Interwencji Kryzysowej – miejsce, o którym warto wiedzieć

Kryzysy mają to do siebie, że są zazwyczaj niespodziewane i zaskakujące. Powodują dezorganizację naszego dotychczasowego funkcjonowania i nierzadko ich objawy są na tyle silne, że utrudniają nam wypełnianie codziennych obowiązków. Posiadanie wiedzy na temat interwencji kryzysowej i tego, gdzie można otrzymać bezpłatną pomoc w sytuacji doświadczenia kryzysu ma ogromną wartość. Zapewnia nam m.in.: poczucie bezpieczeństwa, szansę na otrzymania specjalistycznej i natychmiastowej pomocy, szybsze i skuteczniejsze poradzenie sobie z sytuacją kryzysu, sposobność do nabycia nowych sposobów radzenia sobie czy możliwość adekwatnej i skutecznej pomocy innym. Nigdy nie wiadomo, kiedy taka wiedza może nam się przydać. Nie bójmy się prosić o pomoc i korzystać z takich miejsc jak ośrodki interwencji kryzysowej, czy inne placówki związane ze zdrowiem psychicznym. Nasze zdrowie jest ważne, a takie miejsca są po to, żeby nam pomóc o nie dbać.

Listę Ośrodków Interwencji Kryzysowej znajdziesz na tej stronie: http://www.oik.org.pl/

Bibliografia:

• Sęk, H. (2005). Psychologia Kliniczna Tom 2. Warszawa: PWN.

• Badura-Madej, W. (1999). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej: poradnik dla pracowników socjalnych. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.

Jeśli potrzebujesz pomocy w czasie kryzysu, znajdź i umów wizytę do sprawdzonego Interwenta Kryzysowego przez stronę TwójPsycholog.