Prokrastynacja – jak skutecznie sobie z nią radzić?

Prokrastynacja i depresja, choć często współwystępują, nie są tym samym zjawiskiem. Prokrastynacja to nawykowe odkładanie zadań na później, podczas gdy depresja jest zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się m.in. obniżonym nastrojem, utratą możliwości odczuwania przyjemności i poczuciem zmęczenia. Prokrastynacja może być ważnym punktem wyjścia w poszukiwaniu przyczyn swojego stanu psychicznego i dyskomfortu - zdarza się, że to od niej rozpoczyna się diagnostyka w kierunku zaburzeń depresyjnych.

Badania wykazują jednak, że istnieje silny związek między prokrastynacją a depresją. Osoby cierpiące na depresję mogą doświadczać trudności z rozpoczynaniem i kończeniem zadań, ze względu na poczucie beznadziei, poczucie braku sensu i energii. Z drugiej strony, chroniczna prokrastynacja może prowadzić do zwiększonego stresu, poczucia winy i obniżonej samooceny, co może przyczyniać się do rozwoju lub nasilenia objawów depresji.

Prokrastynacja jest często obserwowana u osób z ADHD, ale nie jest to objaw specyficzny wyłącznie dla tego zaburzenia. W przypadku ADHD, prokrastynacja może wynikać z trudności z funkcjami wykonawczymi mózgu, takimi jak planowanie, organizacja i kontrola impulsów. Osoby z ADHD mogą odkładać zadania na później ze względu na problemy z koncentracją, trudności w rozpoczynaniu działań lub potrzebę silniejszych bodźców emocjonalnych.

Warto zauważyć, że prokrastynacja u osób z ADHD może być bardziej nasilona i trudniejsza do przezwyciężenia niż u osób bez tego zaburzenia. Badania sugerują, że im silniejsze są objawy ADHD, tym większe ryzyko prokrastynacji. Jednakże, nie każda osoba z ADHD będzie prokrastynować, a prokrastynacja może występować również u osób bez ADHD z innych powodów, takich jak lęk przed porażką czy perfekcjonizm.

Radzenie sobie z prokrastynacją wymaga kompleksowego podejścia, łączącego różne metody i techniki. Jedną z najskuteczniejszych metod jest psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Podczas terapii pacjent uczy się identyfikować i zmieniać negatywne wzorce myślenia, które prowadzą do prokrastynacji, oraz rozwija umiejętności zarządzania czasem i wyznaczania realistycznych celów.

Oprócz psychoterapii, skuteczne mogą być techniki zarządzania czasem, takie jak dzielenie dużych zadań na mniejsze, łatwiejsze do wykonania części, oraz stosowanie metod zwiększających motywację i koncentrację. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy prokrastynacja jest związana z innymi zaburzeniami, takimi jak ADHD czy depresja, może być zalecane leczenie farmakologiczne, którego efekty zauważalne są także w zakresie niwelowania zjawiska prokrastynacji. 

Zatroszczenie się o swoje zdrowie psychiczne w postaci regularnego wysypiania się, zbilansowanego odżywiania oraz dbania o wypoczynek i relacje z bliskimi osobami, to punkt wyjścia do skutecznego radzenia sobie z nadmiernym odczuwaniem stresu, piętrzeniem się zadań oraz prokrastynacją.

Prokrastynacja może prowadzić do szeregu problemów emocjonalnych i zaburzeń nastroju, takich jak zwiększony poziom stresu, niepokój, trudności ze snem, rozwój depresji lub dystymii oraz obniżona samoocena. Związek między prokrastynacją a zdrowiem psychicznym jest dwukierunkowy - prokrastynacja może pogorszyć stan psychiczny, a istniejące problemy psychiczne mogą nasilać tendencje do prokrastynacji, tworząc trudne do przerwania błędne koło.

Jeśli często odkładasz ważne zadania na później, tylko po to, by w ostatniej chwili pospiesznie je wykonywać, prawdopodobnie zmagasz się z prokrastynacją. Aby skutecznie poradzić sobie z tą trudnością i przestać doświadczać jej przykrych konsekwencji, warto poznać praktyczne metody, techniki zarządzania czasem oraz sposoby na zwiększenie motywacji.

Deficyt wcześniej wymienionych zasobów może wynikać z bardziej złożonych trudności, dlatego warto rozważyć konsultację psychologiczną, która może wspomóc Cię w dostrzeżeniu realnych przyczyn tego, co sabotuje Twoją sprawczość i produktywność.