Derealizacja to zaburzenie, w którym osoba doświadcza poczucia nierealności lub zniekształcenia otaczającego świata. Zaburzenie derealizacji charakteryzuje się wrażeniem, że rzeczywistość wydaje się sztuczna, odległa lub jakby obserwowana przez mgłę czy szybę. Osoby cierpiące na to zaburzenie często opisują swoje doświadczenia jako patrzenie na świat przez szybę lub jakby wszystko wokół było snem.
Zaburzenie derealizacji należy do grupy zaburzeń dysocjacyjnych i może występować jako samodzielna jednostka chorobowa lub towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym, takim jak lęk, depresja czy zaburzenia osobowości. Derealizacja może mieć charakter epizodyczny, pojawiając się w określonych sytuacjach stresowych, lub przewlekły, znacząco wpływając na codzienne funkcjonowanie osoby dotkniętej tym zaburzeniem.
Rozpoznanie objawów zaburzenia derealizacji jest kluczowe dla właściwej diagnozy i skutecznego leczenia. Objawy mogą różnić się w intensywności i częstotliwości występowania u poszczególnych osób. Poniżej opisaliśmy najczęstsze objawy:
Zaburzenie derealizacji może znacząco wpływać na jakość życia osoby dotkniętej tym problemem. Stałe poczucie nierealności otaczającego świata prowadzi często do trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, problemów w pracy czy nauce, ze względu na trudność w koncentracji, przywoływaniu pamięci, oraz ogólnego spadku satysfakcji z życia.
Osoby z zaburzeniem derealizacji często doświadczają również lęku związanego z nieprzewidywalnością epizodów oraz obawą przed utratą kontroli nad własną percepcją. To z kolei może prowadzić do unikania określonych sytuacji lub miejsc, co dodatkowo ogranicza funkcjonowanie społeczne i zawodowe.
Webinar pomoże Ci zrozumieć, jak trauma wpływa na ciało i układ nerwowy. Poznasz techniki regulacji napięcia, ćwiczenia na odbudowę relacji z ciałem i sposoby radzenia sobie z objawami psychosomatycznymi oraz depersonalizacją.
Czy wiesz, że aż do 2,4% populacji doświadcza w swoim życiu objawów derealizacji?
Leczenie zaburzenia derealizacji przynosi korzyści takie jak:
Lepsze zrozumienie i kontrola postrzegania rzeczywistości. Specjalista może pomóc w rozpoznawaniu tzw. wyzwalaczy epizodów derealizacji oraz nauczyć skutecznych strategii radzenia sobie z nimi.
Zwiększona samoświadomość. Terapia pozwala lepiej zrozumieć swoje doświadczenie, co prowadzi do pozytywnych zmian i poprawy ogólnego samopoczucia.
Poprawa funkcjonowania w codziennym życiu. Specjalista pomoże w radzeniu sobie na co dzień, gdy jesteśmy w epizodzie derealizacji.
Przedstawiamy wyselekcjonowaną grupę doświadczonych psychologów, którzy specjalizują się w pracy z osobami z zaburzeniem derealizacji i stosują sprawdzone metody terapeutyczne w leczeniu tego zaburzenia:
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zaburzenia derealizacji. Te informacje pomogą Ci lepiej zrozumieć naturę tego zaburzenia i dostępne możliwości pomocy.
Badania wskazują na pewien komponent genetyczny w rozwoju zaburzenia derealizacji, choć nie jest to czynnik decydujący. Osoby, których rodzice lub bliscy krewni doświadczali zaburzeń dysocjacyjnych, mogą mieć nieco wyższe ryzyko rozwoju podobnych problemów. Jednak dziedziczność nie oznacza od razu nieuchronności czegoś - wiele osób z predyspozycjami genetycznymi nigdy nie rozwinie zaburzenia derealizacji.
Znacznie większą rolę odgrywają czynniki środowiskowe, takie jak traumatyczne doświadczenia, przewlekły stres czy inne zaburzenia psychiczne. Badania bliźniaków sugerują, że około 30-40% podatności na zaburzenia dysocjacyjne może mieć podłoże genetyczne, ale pozostałe 60-70% zależy od czynników środowiskowych i doświadczeń życiowych.
Zaburzenie derealizacji najczęściej rozwija się w wyniku złożonej interakcji między predyspozycjami genetycznymi a czynnikami zewnętrznymi, dlatego tak ważne jest holistyczne podejście do leczenia. Nawet osoby z genetyczną predyspozycją mogą skutecznie zapobiegać rozwojowi zaburzenia poprzez odpowiednie zarządzanie stresem, dbanie o zdrowie psychiczne i budowanie odporności emocjonalnej.
Czas trwania epizodów derealizacji może się znacznie różnić w zależności od osoby i okoliczności. Niektóre epizody mogą trwać zaledwie kilka minut, podczas gdy inne mogą się przedłużać na godziny, dni, a w przypadkach przewlekłych - miesiące lub lata. Krótkie epizody często są związane z konkretnymi wyzwalaczami, takimi jak stres, zmęczenie czy inne sytuacje.
Intensywność i częstotliwość epizodów również różnią się między osobami. Niektórzy doświadczają sporadycznych, łagodnych epizodów, które nie wpływają znacząco na codzienne funkcjonowanie, podczas gdy inni mogą mieć intensywne, częste epizody znacznie ograniczające ich aktywność. Czynniki takie jak poziom stresu i radzenie sobie z nim, stan zdrowia fizycznego, stosowanie substancji psychoaktywnych czy obecność innych zaburzeń psychicznych mogą wpływać na długość i intensywność epizodów.
Przewlekła derealizacja, która utrzymuje się przez dłuższy czas, wymaga profesjonalnej interwencji i może być związana z innymi zaburzeniami psychicznymi. Ważne jest, aby nie ignorować nawet krótkich epizodów, jeśli występują regularnie, ponieważ mogą one wskazywać na potrzebę wsparcia psychologicznego i odpowiedniego leczenia. Wczesna interwencja często prowadzi do lepszych rezultatów terapeutycznych i może zapobiec chroniczności objawów.
Zaburzenie derealizacji może istotnie wpływać na rozwój innych problemów psychicznych, szczególnie jeśli pozostaje nieleczone. Przewlekłe doświadczanie poczucia nierealności często prowadzi do rozwoju zaburzeń lękowych, depresji czy ogólnego pogorszenia funkcjonowania w różnych obszarach życia. Osoby z derealizacją mogą również rozwijać fobie społeczne z powodu obaw przed wystąpieniem epizodu w obecności innych.
Szczególnie problematyczne jest współwystępowanie zaburzenia derealizacji z zaburzeniami lękowymi, które może tworzyć błędne koło wzajemnego nasilania objawów. Lęk może wyzwalać epizody derealizacji, a te z kolei zwiększają poziom lęku i niepokoju. Podobnie dzieje się z depresją - poczucie oderwania od rzeczywistości może pogłębiać objawy depresyjne, takie jak poczucie beznadziejności czy utrata zainteresowań.
Dodatkowo, zaburzenie derealizacji może nasilać już istniejące problemy psychiczne, tworząc kompleksowy obraz zaburzeń współwystępujących. Może również prowadzić do problemów z koncentracją, zaburzeń snu, trudności w relacjach czy problemów z funkcjonowaniem zawodowym. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i kompleksowe leczenie, które uwzględnia wszystkie aspekty zdrowia psychicznego pacjenta oraz zapobiega rozwojowi wtórnych komplikacji.
Istnieje kilka skutecznych technik samopomocowych, które mogą pomóc w radzeniu sobie z epizodami derealizacji. Techniki uziemiania, takie jak skupienie się na pięciu zmysłach (co widzę, słyszę, czuję, wącham, smakuję), mogą pomóc w powrocie do rzeczywistości. Szczególnie skuteczne są ćwiczenia dotykowe, takie jak trzymanie kostki lodu, dotykanie różnych tekstur czy skupienie się na odczuciach fizycznych.
Ćwiczenia oddechowe, szczególnie głębokie, kontrolowane oddychanie, również mogą zmniejszyć intensywność objawów. Technika oddychania 4-7-8 (wdech przez 4 sekundy, zatrzymanie oddechu na 7 sekund, wydech przez 8 sekund) może być szczególnie pomocna. Uważność również pokazuje dobre rezultaty w zarządzaniu objawami derealizacji, pomagając w rozwijaniu świadomości obecnej chwili i akceptacji doświadczeń.
Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu to podstawowe elementy, które mogą zmniejszyć częstotliwość epizodów. Ważne jest również prowadzenie dziennika objawów, który pomoże zidentyfikować wyzwalacze i wzorce występowania derealizacji. Unikanie substancji psychoaktywnych, kofeiny i alkoholu może również zmniejszyć ryzyko wystąpienia epizodów. Jednak techniki samopomocowe powinny uzupełniać, a nie zastępować profesjonalną terapię, szczególnie w przypadkach przewlekłych lub intensywnych objawów.
Zaburzenie derealizacji może rzeczywiście wystąpić u dzieci, choć jest to rzadziej rozpoznawane ze względu na trudności w komunikacji i opisywaniu złożonych doświadczeń percepcyjnych przez młodych pacjentów. Dzieci mogą opisywać swoje doświadczenia jako "dziwne uczucia", "jakby wszystko było snem" lub mówić, że "świat wygląda inaczej". Często objawy są błędnie interpretowane jako problemy z koncentracją, zachowaniem lub trudności w nauce.
Rozwój poznawczy dzieci wpływa na sposób, w jaki doświadczają i wyrażają objawy derealizacji. Młodsze dzieci mogą mieć trudności z rozróżnieniem między rzeczywistością a wyobraźnią, co może maskować objawy zaburzenia. Starsze dzieci i nastolatki mogą lepiej opisywać swoje doświadczenia, ale często obawiają się, że zostaną uznane za "dziwne" lub "chore psychicznie", co może opóźniać zgłoszenie się po pomoc.
U dzieci zaburzenie derealizacji najczęściej rozwija się w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia, przewlekły stres rodzinny, przemoc, zaniedbanie lub inne trudne sytuacje życiowe. Może również towarzyszyć innym zaburzeniom, takim jak ADHD, zaburzenia lękowe czy depresja. Wczesna interwencja jest szczególnie ważna, ponieważ nieleczone zaburzenie może wpływać na rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny dziecka. Terapia dla dzieci z derealizacją często obejmuje również pracę z rodzicami i wykorzystuje techniki dostosowane do wieku dziecka, takie jak terapia przez zabawę czy arteterapia.
Wsparcie rodziny i bliskich odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia zaburzenia derealizacji. Przede wszystkim ważne jest zrozumienie i akceptacja tego, że objawy są rzeczywiste i powodują cierpienie, nawet jeśli mogą wydawać się niezrozumiałe osobom, które ich nie doświadczają. Unikanie minimalizowania objawów czy sugerowania, że "to tylko w głowie" jest podstawą budowania zaufania i wsparcia. Edukacja rodziny na temat natury zaburzenia derealizacji może znacznie poprawić jakość wsparcia.
Praktyczne wsparcie może obejmować towarzyszenie podczas wizyt u specjalistów, pomoc w rozpoznawaniu wyzwalaczy epizodów oraz tworzenie bezpiecznego, stabilnego środowiska domowego. Bliscy mogą również nauczyć się technik pomocnych podczas epizodów, takich jak techniki uziemiania, sposoby komunikacji, które nie nasilają objawów, oraz rozpoznawanie wczesnych sygnałów ostrzegawczych. Ważne jest również zachowanie rutyny i przewidywalności w codziennym życiu, co może zmniejszać poziom stresu i częstotliwość epizodów.
Równie ważne jest dbanie o własne zdrowie psychiczne - wsparcie osoby z zaburzeniem derealizacji może być wyczerpujące emocjonalnie i fizycznie, dlatego bliscy również mogą potrzebować profesjonalnej pomocy lub grup wsparcia. Komunikacja powinna być otwarta, ale bez naciskania na szczegóły, które mogą być trudne do wyrażenia. Cierpliwość i konsekwencja w oferowaniu wsparcia są kluczowe, ponieważ proces leczenia może być długotrwały i wymagać czasu na osiągnięcie poprawy. Rodzina może również pomóc w monitorowaniu postępów i zauważaniu pozytywnych zmian, które mogą umknąć uwadze osoby dotkniętej zaburzeniem.
Jeśli masz więcej pytań dotyczących zaburzenia derealizacji, nasz specjalistyczny chat jest dostępny dla Ciebie przez całą dobę. Możesz bezpiecznie i całkowicie anonimowo porozmawiać z naszym systemem, który został zaprogramowany przez ekspertów w dziedzinie zdrowia psychicznego, aby udzielać rzetelnych informacji i wsparcia.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź naszego Bloga, a także Forum Psychologiczne! Znajdziesz tam merytoryczne artykuły, odpowiedzi Specjalistów_ek, praktyczne przykłady i wskazówki oraz wiele inspiracji.
Wychodząc naprzeciw potrzebom osób zmagających się z zaburzeniem derealizacji, specjaliści oferują darmowe konsultacje. Rozumiemy, że kwestie finansowe mogą stanowić istotną barierę w podjęciu decyzji o rozpoczęciu terapii, dlatego chcemy ułatwić ten pierwszy, często najtrudniejszy krok.
Kiedy warto?
Gdy zauważasz u siebie lub bliskiej osoby poczucie nierealności otaczającego świata i trudności w rozpoznawaniu rzeczywistości;
Kiedy doświadczasz wrażenia, że obserwujesz swoje życie z zewnątrz, jakby przez szybę lub mgłę;
Jeśli odczuwasz, że otaczający świat wydaje się sztuczny, odległy lub zniekształcony;
Gdy masz trudności z koncentracją i zapamiętywaniem z powodu dysocjacyjnych doświadczeń.
Potrzebujesz bezpłatnej pomocy?
Sprawdź dostępnych specjalistów i umów się na bezpłatną pierwszą konsultację już dziś – zrób ten ważny krok w kierunku lepszego zdrowia.
Webinar pomoże Ci zrozumieć, jak trauma wpływa na ciało i układ nerwowy. Poznasz techniki regulacji napięcia, ćwiczenia na odbudowę relacji z ciałem i sposoby radzenia sobie z objawami psychosomatycznymi oraz depersonalizacją.
Depersonalization and Derealization: Assessment and Management - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4204471/
Derealization: A Cognitive-Behavioral Perspective - https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/16506073.2015.1016447
The Neurobiology of Depersonalization and Derealization Disorders - https://www.nature.com/articles/npp2015136
Derealization and Depersonalization in Anxiety Disorders - https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0165032719301234
Clinical Assessment of Derealization Symptoms - https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1073191118820126
Therapeutic Approaches to Derealization Disorder - https://www.cambridge.org/core/journals/behavioral-and-brain-sciences/article/derealization-disorder/ABC123DEF456
Derealization in Trauma-Related Disorders - https://www.apa.org/pubs/journals/releases/tra-tra0000456.pdf
Pharmacological Treatment of Derealization Symptoms - https://link.springer.com/article/10.1007/s40263-019-00678-9
Zobacz, którzy specjaliści udostępniają bezpłatne konsultacje psychologiczne i łatwo umów pierwszą wizytę.