cPTSD - czym charakteryzuje się złożony zespół stresu pourazowego? Jak go leczyć?

Złożony zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem, które można skutecznie leczyć, choć proces ten wymaga czasu, cierpliwości i zaangażowania. Wiele osób z cPTSD doświadcza znaczącej poprawy jakości życia dzięki odpowiedniej terapii, która koncentruje się na holistycznym podejściu do zdrowienia.

Leczenie obejmuje rozwijanie umiejętności radzenia sobie z objawami, przetwarzanie traumatycznych doświadczeń, odbudowywanie poczucia bezpieczeństwa oraz pracę nad samoakceptacją i budowaniem zdrowych relacji. Chociaż niektóre aspekty złożonego zespołu stresu pourazowego mogą pozostać jako wrażliwości lub obszary wymagające szczególnej uwagi, większość osób może nauczyć się skutecznie zarządzać swoimi objawami (mieć nad nimi kontrolę) i prowadzić pełne, satysfakcjonujące życie.

Kluczowe jest znalezienie odpowiedniego psychologa\psychoterapeuty\psychotraumatologa specjalizującego się w pracy z traumą złożoną oraz budowanie silnej sieci wsparcia. Ważne jest również zrozumienie, że zdrowienie w cPTSD to proces - musi nieco potrwać.

Czas leczenia złożonego zespołu stresu pourazowego jest bardzo indywidualny i zależy od wielu czynników, w tym od nasilenia objawów, historii traumy, wieku, w którym wystąpiła trauma, dostępnych zasobów osobistych, wsparcia społecznego i rodzaju wybranej terapii. Zazwyczaj leczenie cPTSD jest procesem długoterminowym, który może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, a czasami wymaga powrotu do terapii w różnych momentach życia - co jest całkowicie w porządku!

Terapia często koncentruje się na stabilizacji i rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z objawami, co może potrwać kilka miesięcy. W tym okresie pacjent uczy się technik regulacji emocji, strategii radzenia sobie z wyzwalaczami wspomnień i budowania poczucia bezpieczeństwa.

Kolejno może nastąpić czas na przetwarzanie traumy, co często jest czasochłonne i emocjonalnie wymagające - jednak wszystko dzieje się we współpracy ze specjalistą, który pomaga przejść przez wspomnienia w bezpieczeństwie. Nie należy prowadzić terapii ekspozycji samemu - może to pogorszyć stan.

Ważna jest też faza integracji doświadczeń, budowania tożsamości i poznawania siebie czy planowania przyszłości. Ważne jest, aby pamiętać, że postęp w leczeniu złożonego zespołu stresu pourazowego nie zawsze jest liniowy i może obejmować okresy poprawy oraz czasowe nasilenie objawów, co jest normalną częścią procesu zdrowienia.

Tak, złożony zespół stresu pourazowego może rozwinąć się u dzieci, szczególnie tych, które doświadczyły chronicznej traumy, takiej jak zaniedbanie, przemoc fizyczna lub emocjonalna, świadkowanie przemocy domowej, czy też inne formy długotrwałego stresu i niepewności.

U dzieci cPTSD może manifestować się nieco inaczej niż u dorosłych, często obejmując problemy z regulacją emocji, trudności w nauce i koncentracji, zaburzenia zachowania, problemy w relacjach z rówieśnikami oraz opóźnienia rozwojowe. Dzieci mogą również wykazywać regresję w rozwoju, powracając do wcześniejszych etapów rozwojowych jako sposobów radzenia sobie ze stresem.

Wczesne rozpoznanie i interwencja są szczególnie ważne w przypadku dzieci ze złożonym zespołem stresu pourazowego, ponieważ może to znacząco wpłynąć na ich rozwój emocjonalny, społeczny, poznawczy i fizyczny. Mózg dziecka jest szczególnie plastyczny i podatny na wpływ traumy, ale również na pozytywne zmiany.

Terapia dla dzieci z cPTSD często obejmuje również intensywną pracę z rodzicami lub opiekunami, aby stworzyć bezpieczne i wspierające środowisko domowe, nauczyć ich rozpoznawania potrzeb dziecka i skutecznych strategii wspierania jego zdrowienia. Podejście terapeutyczne musi być dostosowane do wieku dziecka i może obejmować terapię przez zabawę, arteterapię czy inne metody odpowiednie dla młodszych pacjentów.

Istnieje kilka sprawdzonych metod terapeutycznych skutecznych w leczeniu złożonego zespołu stresu pourazowego, przy czym wybór konkretnego podejścia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.

•

• Psychoterapia poznawczo-behawioralna skupiona na traumie (TF-CBT) pomaga w zmianie niezdrowych wzorców myślenia i rozwijaniu zdrowszych strategii radzenia sobie.

•

• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) wykorzystuje ruchy oczu lub inne formy tzw. stymulacji bilateralnej do przetwarzania traumatycznych doświadczeń i redukcji ich emocjonalnego ładunku. Ta metoda jest szczególnie skuteczna w przypadku konkretnych traumatycznych wspomnień. Ma sztywny protokół kolejnych etapów terapii.

•

• Brainspotting również wykorzystuje ruch gałek ocznych, jednak pozwala na nieco głębsze zanurzenie się w emocje oraz nie ma sztywnych zasad postępowania w kolejnych etapach terapii - w przeciwieństwie do EMDR.

•

• Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) jest szczególnie skuteczna w przypadku problemów z regulacją emocji charakterystycznych dla cPTSD, ucząc klientów umiejętności uważności, tolerancji stresu i napięcia, regulacji emocji.

Inne podejścia, takie jak Somatic Experience, która koncentruje się na pracy z ciałem, terapia narracyjna pomagająca w rekonstrukcji historii życia, czy terapia oparta na uważności, również mogą być bardzo pomocne. Często najskuteczniejsze jest podejście integracyjne, łączące elementy różnych metod terapeutycznych w zależności od aktualnych potrzeb pacjenta i fazy leczenia.

Chociaż nie ma specyficznych leków zatwierdzonych wyłącznie do leczenia złożonego zespołu stresu pourazowego, farmakoterapia może być pomocnym uzupełnieniem lub bardzo ważnym elementem psychoterapii, szczególnie w przypadku nasilonych objawów lęku, bólu, niepokoju, smutku.

Antydepresanty, szczególnie inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) i inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI), mogą pomóc w redukcji objawów depresji, lęku i niektórych objawów dysocjacyjnych często towarzyszących cPTSD. Leki przeciwlękowe mogą być stosowane krótkoterminowo w przypadku nasilonych objawów lękowych lub ataków paniki.

W niektórych przypadkach mogą być rozważane leki stabilizujące nastrój, szczególnie gdy występują znaczne wahania emocjonalne, lub leki przeciwpsychotyczne w niskich dawkach, w przypadku nasilonych objawów dysocjacyjnych lub intruzywnych.

Ważne jest, aby farmakoterapia była zawsze prowadzona pod ścisłym nadzorem psychiatry doświadczonego w leczeniu traumy i łączona z psychoterapią. Leki mogą pomóc w stabilizacji objawów, co ułatwia udział w terapii i codzienne funkcjonowanie, ale nie zastępują pracy terapeutycznej nad przetwarzaniem traumy i rozwijaniem umiejętności radzenia sobie ze złożonym zespołem stresu pourazowego.