Autyzm w pracy - jak tworzyć wspierające i przyjazne środowisko?

Raport Aplikuj.pl ,,Autyzm w pracy - szanse dla pracowników i pracodawców", którego mamy przyjemność być partnerami, dotyczy bardzo konkretnej grupy - osób w spektrum autyzmu, które mają zasoby i chęć pracy, lecz czasami, z różnych powodów, codzienność w roli pracownika może być dla nich silnie przytłaczająca, a rekruterzy nie dysponują odpowiednią wiedzą czy narzędziami, by wspierać osoby żyjące w spektrum.

Raport porusza bardzo ważne kwestie - co możemy zrobić, by środowisko zawodowe stało się bardziej przyjazne, otwarte, wspierające i dostępne? Jak lepiej zrozumieć indywidualne potrzeby pracowników – nie tylko w spektrum autyzmu?

Oprócz powyższego można znaleźć w nim między innymi fakty i mity o funkcjonowaniu osób w spektrum autyzmu w pracy, wyniki ankiety dotyczącej postrzegania pracowników neuroatypowych, rekomendacje i konkretne wskazówki dla firm w zakresie rekrutacji, adaptacji stanowisk i komunikacji, studia przypadków firm, które wdrożyły inkluzyjne rozwiązania oraz komentarze ekspertów – psychologów, liderów HR i przedsiębiorców, a także samorzeczników.



👉 Tutaj możesz pobrać cały raport za darmo: https://bit.ly/twoj-psycholog


Nas szczególnie zainteresował wątek dotyczący tego, co możemy zrobić, by tworzyć bardziej wspierające środkowisko pracy. Dlatego poniżej znajdziecie kilka wskazówek z trzech perspektyw - pracodawcy_czyni, współpracownika_czki i pracownika_czki w spektrum autyzmu.

Autyzm w pracy - wyzwania

Wielu z nas pracowało lub pracuje z osobą w spektrum autyzmu – często nawet o tym nie wiedząc. Te osoby to często świetni specjaliści z bardzo cennymi, na rynku pracy, predyspozycjami. Jednak mogą potrzebować pewnych przystosowań, by ich efektywność i dobrostan były optymalne, a w wielu firmach wciąż nie mówi się o neuroróżnorodności i indywidualnych potrzebach pracowników. Osoby w spektrum autyzmu mogą natomiast napotykać specyficzne wyzwania zarówno podczas procesu rekrutacji, jak i w codziennej pracy.

Proces rekrutacji

W trakcie rekrutacji trudności mogą wynikać z konieczności uczestniczenia w rozmowach kwalifikacyjnych, które często wymagają umiejętności szybkiego nawiązywania kontaktu, elastyczności w odpowiedziach na nieoczekiwane pytania oraz zdolności do autoprezentacji. Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć trudności z interpretacją pytań otwartych, rozumieniem metafor czy sarkazmu, co może prowadzić do nieporozumień z rekruterami. Dodatkowo, stres związany z nieprzewidywalnością procesu rekrutacyjnego oraz koniecznością funkcjonowania w nowych, nieznanych warunkach, może negatywnie wpływać na ich zdolność do zaprezentowania pełni swoich kompetencji.​

Rola pracownika

W codziennej pracy osoby w spektrum autyzmu mogą doświadczać trudności związanych z interakcjami społecznymi, zwłaszcza w środowiskach wymagających częstych kontaktów interpersonalnych. Problemy mogą pojawiać się w sytuacjach wymagających pracy zespołowej, uczestnictwa w spotkaniach czy nieformalnych rozmowach z współpracownikami. Dodatkowo, nadwrażliwość sensoryczna może powodować dyskomfort a niekiedy znacznie spotęgowane zmęczenie w środowisku pracy, na przykład w otwartych przestrzeniach biurowych z intensywnym oświetleniem czy hałasem. Zmiany w rutynie, nagłe modyfikacje harmonogramu czy procedur mogą być trudne do nawigowania, ponieważ wiele osób w spektrum preferuje przewidywalność i stałość. Chcemy zaznaczyć ten sposób działa ich układ nerwowy

Jest jednak szereg działań, które możemy podjąć, by zarówno proces rekrutacji, jak i środowisko pracy były przyjemniejsze, bardziej otwarte i przystępne.

Co mogę zrobić jako pracodawca?

Jeśli jesteś pracodawcą, istnieje szereg działań, które możesz podjąć, aby wspierać pracowników w spektrum autyzmu. Pierwszym krokiem jest zdobycie wiedzy na temat spektrum autyzmu, aby lepiej zrozumieć potrzeby i mocne strony osób, które u Ciebie pracują. Ważne będzie przede wszystkim organizowanie i uczestniczenie w szkoleniach oraz warsztatach dotyczących podstawowej wiedzy o spektrum autyzmu, neuroróżnorodności i efektywnej komunikacji.

Obsługa osób w spektrum autyzmu powinna odbywać się w pierwszej kolejności lub po wcześniejszym umówieniu na konkretną godzinę. Każdy podmiot powinien posiadać procedury i regulaminy dotyczące świadczonych usług oraz rozpatrywania wniosków o zapewnienie dostępności.

Przestrzeń pracownicza

Warto dostosować środowisko pracy, zapewniając spokojne, uporządkowane miejsce pracy i minimalizując bodźce sensoryczne, takie jak hałas, ostre światło czy intensywne zapachy. Jeśli masz taką możliwość, warto zaaranżować wnętrze w taki sposób, by ściany pomalowane były na biało, a przestrzenie między pracownikami wydzielone. Zadbanie o odpowiednie wygłuszenie pomieszczeń to także ograniczenie hałasu pochodzącego z działania klimatyzacji czy wentylatorów. Dobrym rozwiązaniem będzie udostępnienie cichych przestrzeni. Pomogą one nie tylko osobom neuroatypowym, ale każdemu, kto - bez względu na przyczynę - potrzebuje chwili dla siebie.

Komunikacja - jak robić to dobrze?

Z pomocą może przyjść NVC, czyli komunikacja bez przemocy. Jak i również przekazywanie informacji w sposób klarowny i jednoznaczny, unikanie niedopowiedzeń oraz regularne omawianie oczekiwań i udzielanie konstruktywnego feedbacku są niezwykle istotne.

Jako pracodawca spróbuj formułować jasne instrukcje dla nowych obowiązków i oczekiwania. W jaki sposób? Poprzez szczegółowe opisy zadań, stosowanie list kontrolnych, wizualnych harmonogramów oraz wcześniejsze udostępnianie dokumentów. Ważnym jest jasne określenie oczekiwanych efektów końcowych przydzielonego zadania. Osoby w spektrum autyzmu mogą poczuć się lepiej, a przez to pracować znacznie efektywniej, gdy mogą z wyprzedzeniem dowiedzieć się, jaki jest cel (sens) ich zadania oraz zachować przewidywalność powierzanych obowiązków.

Jeśli to możliwe, zatrudnij psychologów - mentorów, udzielaj konstruktywnego feedbacku i pomocy w rozwiązywaniu problemów. Psycholog pracy i organizacji może pomóc Ci w tworzeniu merytorycznych warsztatów dla (współ)pracowników a także programów stażowych i praktyk zawodowych dla osób w spektrum autyzmu. Mogą też zadbać o współpracę z organizacjami\fundacjami wspierającymi takie osoby na rynku pracy, zaś Ty, dzięki temu, możesz włączyć się w zwiększenie inkluzywności zatrudnienia. Warto również oferować elastyczne formy zatrudnienia, takie jak praca zdalna, hybrydowa czy skrócony czas pracy. Przełożą się one na produktywność i wysoką jakość wykonywanych zadań. Elastyczne formy pracy pozwalają na dostosowywanie się, przez osoby w spektrum autyzmu, do już i tak wymagającego otoczenia, poprzez zmniejszenie ilości bodźców zewnętrznych czy stworzenie własnej rutyny wykonywania zadań.

Pracodawcy mogą angażować się w konsultacje społeczne, badania rynkowe i procesy tworzenia polityk publicznych wspierających neuroróżnorodność. Promowanie nowych praktyk poprzez dzielenie się wiedzą i doświadczeniami z innymi pracodawcami, instytucjami i mediami, jest zdecydowanie pochwalane na rynku pracy, szczególnie w rosnącej kulturze włączającej. Poza tym, nowa wiedza pozwoli na lepszą współpracę wewnątrz zespołu, a przez to silniejsze efekty działania firmy!

Co mogę zrobić jako współpracownik?

Współpracownicy także mogą zaangażować się w tworzenie przyjaznego środowiska dla osób w spektrum autyzmu.

Staraj się zrozumieć perspektywę kolegi w spektrum autyzmu, okazując cierpliwość i wsparcie. Co kryje się za tymi słowami? Używaj precyzyjnego języka, unikaj sarkazmu i metafor, które mogą być mylące. Zwracaj uwagę na potrzeby związane z przestrzenią osobistą i unikaj nadmiernej stymulacji sensorycznej w otoczeniu pracy. ​Jeśli współpracownik potrzebuje ciszy i skupienia się na zadaniu - daj mu tę możliwość.

Włączajcie się w szkolenia i warsztaty dla pracowników oraz kadry zarządzającej, które obejmują:

• podstawową edukację na temat spektrum autyzmu i neuroróżnorodności,

• wiedzę dot. komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu,

• naukę tworzenia przyjaznego i inkluzywnego środowiska pracy.

Praktyczna pomoc i akceptacja

Starajcie się życzliwie akceptować dostosowania środowiska pracy do potrzeb osób w spektrum autyzmu, uwzględniając ograniczenie hałasu poprzez stosowanie słuchawek wyciszających, redukcję intensywnego oświetlenia na rzecz światła dziennego, eliminację nadmiernych bodźców sensorycznych, takich jak intensywne zapachy czy krzykliwe wnętrza, a także zapewnienie cichych przestrzeni do pracy i wizualnych wskazówek oraz elastycznych aranżacji przestrzeni biurowej. Dokumenty niezbędne do wykonania pracy czy etapy długoterminowego projektu powinny być dostępne z wyprzedzeniem, aby umożliwić wcześniejsze zapoznanie się z nimi.

Jeśli czujecie się na siłach, podejmujcie się wsparcia współpracowników, stażystów lub praktykantów w spektrum autyzmu, szczególnie poprzez regularne spotkania, które pozwalają na bieżące przekazywanie feedbacku dotyczącego wykonywanych zadań oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów.

Spróbujcie empatycznie podejść do potrzeby ścisłego upewnienia się, co do powierzonego obowiązku - jego celu, sensu, sposobu wykonania i zamierzonego efektu końcowego. Pokierowanie kolegi zajmie tylko chwilę, a dla osób w spektrum autyzmu może być nieocenione.

Co mogę zrobić jako pracownik w spektrum autyzmu?

Jeśli jesteś osobą w spektrum autyzmu, dajemy znać, co możesz zrobić, aby ułatwić sobie funkcjonowanie w miejscu pracy:

• Informuj pracodawcę i współpracowników o swoich potrzebach i preferencjach, co pozwoli na lepsze dostosowanie środowiska pracy - jeśli sam zastanawiasz się, co ułatwiłoby Ci funkcjonowanie, zachęcamy do konsultacji psychologicznej!

• Korzystaj z dostępnych zasobów, takich jak grupy wsparcia czy organizacje pozarządowe, które oferują pomoc osobom w spektrum autyzmu.

• ​Rozwijaj swoje kompetencje zawodowe, aktywnie uczestnicząc w szkoleniach, kursach i warsztatach. Co ważne, dzielenie się opinią na temat ich treści i realizacji poprzez ankiety pomaga dostosować programy do Twoich potrzeb.

• Zgłaszaj potrzebę mentoringu i wsparcia, prosząc pracodawcę o przydzielenie osoby wspierającej lub pomoc psychologa, który pomoże Ci w radzeniu sobie ze stresem, rozwiązywaniu problemów i rozwijaniu umiejętności zawodowych.

• Wytłumacz, że potrzebujesz jasnych instrukcji i oczekiwań, precyzyjnych opisów obowiązków czy innych usprawnień. Nie bój się pytać o wyjaśnienia, jeśli napotkasz niejasne lub metaforyczne instrukcje.

• Zgłaszaj sugestie dotyczące zmian w miejscu pracy, które mogą ułatwić Ci funkcjonowanie, takie jak ograniczenie hałasu, jasnego światła czy innych bodźców sensorycznych. Poproś o dostęp do cichych przestrzeni lub wyciszonych pokoi. A może ustalicie godzinę, w której w danym pomieszczeniu przebywa się jedynie w ciszy?

• Weź pod uwagę elastyczne formy zatrudnienia dopasowane do Twoich potrzeb, takie jak praca zdalna, hybrydowa, skrócony czas pracy lub angaż na część etatu.

• Bierz udział w konsultacjach społecznych, badaniach ankietowych i statystycznych oraz angażuj się w kształtowanie ustawodawstwa i polityk publicznych, aby przyczyniać się do lepszego rozumienia i wspierania potrzeb osób w spektrum autyzmu. To Ty wiesz najlepiej, jak się czujesz i czego Ci potrzeba!

Wiele osób w spektrum doświadcza trudności po rozpoczęciu pracy w środowiskach typowych dla osób neurotypowych, takich jak open space z hałasem telefonów, klikających myszek, klawiatur, szumem klimatyzacji, rozmowami i białym światłem, a także z koniecznością wczesnego wstawania przy nocnym chronotypie. Kontakt z psychologiem lub psychoterapeutą specjalizującym się w spektrum autyzmu może pomóc w radzeniu sobie z wyzwaniami w miejscu pracy.

Podsumowanie

Tworzenie inkluzywnego środowiska pracy, które uwzględnia potrzeby osób w spektrum autyzmu, przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Poprzez edukację, dostosowanie warunków pracy oraz otwartą komunikację, możemy wspólnie budować miejsca pracy, w których każdy ma szansę na pełne wykorzystanie swojego potencjału. Szkolenia dla zespołów na temat neuroróżnorodności mogą zwiększyć świadomość i zrozumienie, co przyczyni się do stworzenia bardziej inkluzywnego środowiska pracy.

👨‍💻 Wielu z nas pracowało lub pracuje z osobą w spektrum autyzmu – często nawet o tym nie wiedząc.

Te osoby to często świetni specjaliści z bardzo cennymi, na rynku pracy, predyspozycjami. Jednak czasami mogą potrzebować pewnych przystosowań, by ich efektywność i dobrostan były optymalne, a w wielu firmach wciąż nie mówi się o neuroróżnorodności i indywidualnych potrzebach pracowników. Osobom w spektrum autyzmu może być znacznie trudniej funkcjonować w aktualnej codzienności i szybkim otaczającym nas świecie. Miejsce pracy, które często zajmuje tak dużą część dnia, może być tą przestrzenią, gdzie ich potrzeby są zauważone i szanowane.

Jeśli zainteresował Cię ten tekst, zachęcamy też do zapoznania się ze stroną: Spektrum autyzmu - czym jest? Objawy i sposoby wsparcia.

Poszukujesz wsparcia? Sprawdź naszych Specjalistów!

Psycholog Warszawa • Psycholog Gdańsk • Psycholog Kraków • Psycholog Wrocław • Psycholog Poznań